Afdeling Utrecht van de Societas Studiosorum Reformatorum

Afdeling Utrecht van de Societas Studiosorum Reformatorum Aan het einde van de 19e eeuw ontstond er binnen de gereformeerde studentenwereld behoefte aan een alternatief voor het reguliere studentenleven, dat door velen als nogal losbandig werd ervaren. Als gevolg daarvan werd op 9 februari 1886 door enkele gereformeerde studenten aan de universiteiten van Leiden, Delft en Amsterdam de Unie Hendrik de Cock opgericht, een gereformeerde studentenvereniging onder de zinsspreuk Libertas ex Veritate, vernoemd naar de oprichter van de Afscheidingsbeweging van de Nederlands Hervormde Kerk. Deze Unie had als doel de omgang tussen christelijk gereformeerde studenten aan de openbare universiteiten te bevorderen, en ze aldus, zoals P.B. Bouman het tijdens het vijftigjarig-jubileum van de SSR in 1936 verwoordde, 'met God's hulp te behoeden voor de gevaren en de verleiding van het studentenleven, alsmede ze te wapenen tegen de ongeloofstheorieën, die in die dagen als de hoogste wijsheid ex cathedra verkondigd werden' P.B. Bouman, 'Herdenkingsrede, gehouden 11 februari 1936' in Gedenkboek, uitgegeven ter gelegenheid van het vijftig-jarig bestaan der Societas Studiosorum Reformatorum (Amsterdam, 1936) . In 1900 werd besloten de Unie toegankelijk te maken voor alle studenten aan een openbare universiteit of hogeschool die verklaarden van gereformeerde belijdenis te zijn, en werd als gevolg hiervan de naam gewijzigd in Societas Studiosorum Reformatorum (S.S.R.). Naast de Unie als landelijke organisatie werden in de loop der tijd diverse stedelijke afdelingen opgericht, waaronder de afdeling Utrecht op 17 oktober 1906. Vanaf de jaren twintig van de twintigste eeuw maakte de afdeling Utrecht een sterke ledengroei door. Als gevolg daarvan werd de oprichting van diverse disputen mogelijk. Daarnaast was de afdeling door de toename van het aantal leden genoodzaakt om steeds weer op zoek te gaan naar nieuwe huisvesting, totdat de afdeling in 1940 haar intrek nam in het gebouw aan de Nieuwegracht 17. Een jaar later werd de afdeling Utrecht door de Duitse bezetter verboden. De disputen bleven echter nog enige tijd actief in de vorm van de Contact Commissie. Vanaf mei 1943 was er echter geen georganiseerd afdelingsleven meer mogelijk. Een (voorlopig) Herstelcomité S.S.R. zorgde er in mei 1945 voor dat de afdeling weer op de rails gezet werd. Gedurende de bezetting was er inmiddels binnen de afdeling een strijd op gang gekomen met als inzet een eventuele wijziging van de grondslag. In dit kader was vanuit zijn woonplaats Zeist afdelingslid George Puchinger actief in het Zeister Bosplan, een soort lokale vestiging van de afdeling Utrecht. Puchinger stond een behoud van het confessioneel-gereformeerde karakter van de afdeling voor, welk vraagstuk de S.S.R.-leden, zowel die van binnen als die van buiten de afdeling, tot in de jaren vijftig in zijn greep hield. Een ander vraagstuk van vlak na de oorlog betrof de toekomst van het (Utrechtse) studentenleven. Ten behoeve van de verdere samenwerking van de Utrechtse gezelligheidsverenigingen werd in 1946 de Stichting Utrechtse Studenten Faculteiten opgericht. In deze stichting waren de studenten van alle faculteiten van de Rijksuniversiteit te Utrecht vertegenwoordigd. Het bestuurscollege werd gevormd door het College van Vertegenwoordiging, bestaande uit bestuursleden van het Utrechts Studenten Corps, de Utrechtse Vrouwen Studenten Vereniging, de Unitas Studiosorum Rheno-Trajectina, het Collegium Studiosorum Veritas, de Utrechtse Studenten Vereniging Prometheus en de afdeling Utrecht. De afdeling Utrecht maakte ondertussen opnieuw een sterke groei in ledenaantal door, wat er toe leidde dat er wederom op zoek gegaan moest worden naar nieuwe huisvesting. Hiertoe werd in 1947 de Arie Noordtzij-stichting in het leven geroepen. Nadat een eerste actie mislukte, werd de stichting in 1956 nieuw leven ingeblazen. Deze keer lukte het wel de benodigde gelden bijeen te brengen, wat er uiteindelijk toe leidde dat in 1958 het pand Bemuurde Weerd 3 kon worden aangekocht. Dit gebouw werd in 1960 als sociëteit in gebruik genomen. In 1964 werd door de sterke aanwas van leden zelfs een tweede gebouw aan de Parkstraat 10 aangekocht en ingericht als dispuutshuis. Vanaf 1967 ontstond er binnen de afdeling een discussie of de S.S.R. niet moest openstaan voor alle jongeren, ongeacht hun godsdienstige of andere overtuiging, met andere woorden: of de afdeling geen open jongerenvereniging diende te worden. Naar aanleiding hiervan werd begin jaren zeventig geëxperimenteerd met de openstelling en werden de statuten zodanig veranderd, dat leden niet meer behoefden in te stemmen met de grondslagen van de S.S.R., maar slechts geacht werden daarmee bekend te zijn. Dit alles leidde tot een explosieve toename van het aantal leden van 500 naar 750, maar ook tot een groeiende ontevredenheid onder de meer behoudende leden. In de algemene ledenvergadering van 8 maart 1973 werd door het bestuur een voorstel gedaan om tot een nieuwe organisatie, structuur en grondslag te komen. Als reactie hierop werd het gebouw van de S.S.R. aan de Bemuurde Weerd door tegenstanders gedurende een week bezet. Uiteindelijk werd in een nieuw belegde ledenvergadering het voorstel alsnog ter stemming gebracht en aangenomen, zodat de statutenwijziging kon plaatsvinden. Als reactie splitsten de tegenstanders zich af als vereniging B.I.T.O.N. Aanvankelijk was deze vereniging (Ben Ik Terecht Of Niet) opgericht als ondervereniging van de afdeling Utrecht. De betekenis van haar naam wijzigde later officieel in Basis In Tempore Oppressiones Natu, wat 'de grondvesten zijn ontstaan in een tijd van onderdrukking' betekent. Nadat het met B.I.T.O.N. zelfs tot een rechtzaak gekomen was, werden de nieuwe statuten in januari 1974 een feit en was de SSR nu officieel een jongerenvereniging. Ook binnen B.I.T.O.N. zelf bleken tegenstellingen te ontstaan. Er was een groep leden die van mening was dat de vereniging terug moest naar de gereformeerde grondslag van vóór 1967. Deze groep richtte vervolgens de Societas Studiosorum Reformatorum Nieuwe Afdeling Utrecht (S.S.R.N.U.) op. De Jongerenvereniging bleef nog steeds de aanduiding SSR voeren, maar als teken van verwijdering van de gereformeerde basis werden voortaan de puntjes in de afkorting weggelaten. De doelstelling van de vereniging was met name de organisatie van activiteiten en bijeenkomsten voor jongeren op cultureel maatschappelijk gebied, zoals film- en toneelvoorstellingen, muziekuitvoeringen, praat- en werkgroepen en cursussen, maar ook de instandhouding van een sociëteit en een eettafel en de organisatie van een introductieprogramma voor nieuwe studenten. In juni 1985 werd de naam Jongerenvereniging SSR gewijzigd in Kultuur Centrum Ekko om definitief elke associatie met een studentenvereniging te vermijden.