Ga direct naar: Hoofdnavigatie
Ga direct naar: Inhoud
Alle bronnen

Amsterdam, plaquette op de gevel van de voormalige 'IJssalon Koco'

De plaquette op de gevel van de voormalige 'IJssalon Koco' in Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan de twee eigenaren van deze zaak: de Duits-joodse vluchtelingen Ernst Cahn en Alfred Kohn. Een overval van de Duitse politie op deze ijssalon was in 1941 een van de aanleidingen voor de Februaristaking. In de periode voorafgaand aan de Februaridagen van 1941 werd er door de bezetter steeds meer druk uitgeoefend op het politieke en economische leven en kregen de anti-Joodse maatregelen een steeds grimmiger karakter. Geüniformeerde NSB'ers van de Weerbaarheidsafdeling (WA) gingen over tot het organiseren van provocaties in Joodse buurten. Eigenaars van hotels en cafés werden gedwongen plakkaten op te hangen met de tekst 'Joden niet gewenscht', er werden marktkramen vernield, ruiten van winkels ingegooid en Joden mishandeld. Op 11 februari 1941 kwam het op het Waterlooplein tot een ware veldslag, waarbij de WA'er Hendrik Koot zwaargewond raakte en enige dagen later aan zijn verwondingen overleed. Als reactie hierop werd de oude Joodse wijk een dag later door de bezetter afgesloten. Op 17 februari ontstond er veel ophef over het feit dat bij de Nederlandse Scheepbouw Maatschappij in Amsterdam-Noord door loting een aantal ongehuwde arbeiders voor dwangarbeid in Duitsland werden aangewezen. Alle arbeiders verlieten de werf en ook op andere werven legden de arbeiders het werk neer. Om hun ijssalon te verdedigen vormden Cahn en Kohn samen met een aantal vaste klanten een knokploeg. Toen op woensdagavond 19 februari op de deur van de ijssalon werd gebonkt, bleek dit echter niet zoals vermoed de Nationaal Socialistische Beweging (NSB) te zijn. Het was een patrouille van de Grüne Polizei, onder bevel van de plaatsvervangend commandant van de Sicherheitspolizei in Amsterdam, Wilhelm Lauhus. Toen de manschappen al schietend binnendrongen, werd bij hen ammoniak in het gezicht gespoten. Ondanks het verzet van de knokploeg arresteerde de bezetter alle aanwezigen. Kohn kreeg tien jaar gevangenisstraf en heeft de oorlog niet overleefd. Cahn was de eerste burger die op 3 maart 1941 door een vuurpeloton van de bezetter werd doodgeschoten. Op 19 februari werd in de Van Woustraat 'IJssalon Koco' van de Duits-Joodse vluchtelingen Ernst Cahn en Alfred Kohn bestormd door manschappen van de Grüne Polizei. Toen de manschappen al schietend binnendrongen, werden zij opgewacht door een knokploeg die bij hen ammoniak in het gezicht spoten. Alle aanwezigen werden gearresteerd. Er volgden harde represailles. Op bevel van SS-chef Heinrich Himmler, rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart en SS-generaal Hanns Albin Rauter vond er in de Jodenbuurt een grootschalige razzia plaats. 427 Joodse mannen in de leeftijd van 18 tot 35 jaar werden bij hun gezinnen weggehaald en naar het Jonas Daniël Meijerplein gebracht. Van daaruit werden zij op transport gezet naar de concentratiekampen Buchenwald en Mauthausen. Slechts twee van hen zouden het overleven. De verontwaardiging bij de Amsterdammers was groot. In de avonduren van 24 februari 1941 werd op de Noordermarkt een korte bijeenkomst gehouden, waaraan veel ambtenaren deelnamen. De circa 250 aanwezigen werden toegesproken door onder meer de gemeentearbeider Dirk van Nimwegen. Nog dezelfde nacht werd door de illegale Communistische Partij Nederland (CPN) het manifest Staakt, staakt, staakt !!! opgesteld, dat in de vroege ochtenduren werd verspreid aan de poort van talrijke bedrijven. De oproep vond breed gehoor onder de Amsterdammers. Overal in de hoofdstad werd het werk neergelegd en ontstond een sfeer van spontane saamhorigheid. Het openbaar vervoer kwam tot stilstand en bij nagenoeg alle andere gemeentelijke diensten werd het werk neergelegd. Er werd gestaakt bij de scheepsbouw en metaalbedrijven in Noord, bij de confectiefabriek Hollandia-Kattenburg en bij grootwinkelbedrijven als de Bijenkorf. Een dag later breidde de staking zich uit tot de Zaanstreek, Kennemerland (Haarlem en Velsen), Hilversum, Utrecht en Weesp. De bezetter reageerde furieus. Op 26 februari nam generaal Friedrich Christiansen het gezag in de provincie Noord-Holland over. Op zijn bevel moest er bij onlusten en samenscholingen met scherp in de menigte worden geschoten. De stakers gingen weer aan het werk. In de weken die daarop volgden werden honderden stakers en vooral CPN'ers gearresteerd. Sommigen kwamen voor het vuurpeloton, anderen kregen langdurige gevangenisstraffen opgelegd. De Februaristaking van 1941 was de eerste, grote daad van verzet in Nederland tegen het antisemitisme en de terreur van de Duitse bezetter. Onthulling Het monument is onthuld op 25 februari 1992 door stadsdeelvoorzitter Amy Koopmanschap.

Collectie
  • Oorlogsmonumenten
Type
  • monument
Identificatienummer van Nationaal Comité 4 en 5 mei
  • 1471
Trefwoorden
  • Vervolgden Nederland
  • Verzet Nederland
  • Plaquette
Disclaimer over kwetsend taalgebruik

Bij bronnen vindt u soms teksten met termen die we tegenwoordig niet meer zouden gebruiken, omdat ze als kwetsend of uitsluitend worden ervaren.Lees meer

Ontvang onze nieuwsbrief
De Oorlogsbronnen.nl nieuwsbrief bevat een overzicht van de meest interessante en relevante onderwerpen, artikelen en bronnen van dit moment.
WO2NETMinisterie van volksgezondheid, welzijn en sportVFonds
Contact

Vijzelstraat 32
1017 HL Amsterdam

info@oorlogsbronnen.nlPers en media
Deze website is bekroond met:Deze website is bekroond met 3 DIA awardsDeze website is bekroond met 4 Lovie awards