Razzia in Sommelsdijk: Duitsers dulden geen tegenspraak
“Kleed je maar aan en neem hoogstens 50 gulden, voor twee dagen brood, verschoning en scheergereedschap mee.” De Ordnungspolizei spreekt duidelijke taal op zondagochtend 9 maart 1941 in Sommelsdijk. Zonder verdere uitleg krijgen alle mannen tussen de achttien en veertig jaar het bevel om hun spullen te pakken.
Gijzelaars uit Sommelsdijk doen gymnastiekoefeningen in Kamp Schoorl. 1941.
Van Zuid naar Noord-Holland
De trein staat klaar voor vertrek op het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee voor de bijna tweehonderd mannen, maar de Ordnungspolizei houdt de gijzelaars in onzekerheid over de bestemming. Een paar uur later arriveren ze in een Duits Durchgangslager vlakbij de Noord-Hollandse kust, beter bekend als Kamp Schoorl.
Opstandig gedrag
De avond voor de razzia negeerde Sommeldijker Lambrecht Roodzant een politiebevel. “Laat ze maar stikken”, had hij gezegd en spuugde op de grond. De politiemannen waren woest en arresteerde hem direct. Het incident lijkt een aanleiding te zijn voor de razzia. Net als ander opstandig gedrag, zoals het doorknippen van telefoondraden, afscheuren van plakkaten en luisteren naar illegale zenders. Het geheime wekelijkse rapport van de Sicherheitsdienst vermeldt dat de arrestaties een strafmaatregel is voor het beledigen en belasten van de bezetter.
"Toen de auto vol was, werden we naar Middelharnis gereden en ondergebracht in een school. Daar zag ik een kameraad van mij op de vloer zijn boterhammen eten. Ik stevende direct op hem af. Niemand wist de oorzaak van deze jacht en ik hoopte van hem meer te horen."
Overzicht van Kamp Schoorl. 1941.
Kampleven
Na aankomst in Schoorl lijkt – naast de onzekerheid en angst voor deportatie- het kampleven mee te vallen. De gijzelaars krijgen genoeg te eten, mogen post ontvangen en verdrijven hun dagelijkse verveling met gymnastiekoefeningen.
Joodse gevangenen in Kamp Schoorl
De gijzelaars zijn niet de enige gevangenen in Kamp Schoorl. Een maand eerder arriveerden al 427 Joodse mannen die zijn opgepakt bij een razzia. Zij krijgen het zwaarder te verduren: verhoren, mishandelingen, pesterijen en medische keuringen behoren tot hun dagelijkse realiteit.
De gezondheidstesten gebeuren met een reden: gezonde Joden moeten naar concentratiekampen in Duitsland en Oostenrijk. Daar ondergaan zij onderkoelingsexperimenten en testen de kampartsen de meest ‘effectieve’ moordmethoden op ze uit. Honderden gedeporteerde Joden keren nooit meer terug.
"Eventjes voel je je toch wel de verrader van deze gemeenschap die je zo aan z’n lot overlaat."
Een maand lang gegijzeld
Hoewel in Sommelsdijk de schrik er goed in zit, loopt het voor de gijzelaars met een sisser af. Na een maand detentie mogen ze naar huis.
