William Herz

William Herz is geboren op 11 januari 1898 in Aken in het gezin van Samuel (Sally) en Olga Alice Linde. Hij heeft 2 zussen: Lotte (geb. 1902) en Marianne (geb. 1914). In later jaren verhuist de familie naar Berlijn. Over William’s vroege jeugd in Berlijn is niets bekend. Wel over zijn jonge jaren: hij studeert dan rechten in Heidelberg. Hij trouwt op 23 maart 1922 met Hanna Guttmann en een paar jaar later, op 6 december 1924, wordt dochter Sylvia Minna geboren in Berlijn. De Weimarrepubliek beleeft dan turbulente jaren, maar na een periode van grote sociale onrust lijkt het er in 1925 op dat er een stabiele democratie groeit. Als echter in 1929 de economische crisis uitbreekt, blijkt de republiek daar niet tegen opgewassen en de roep om een autoritaire leider wordt steeds groter. Die krijgt het land met de machtsovername van Hitler op 30 januari 1933. Zijn nazipartij vormt Duitsland binnen één jaar om tot een nationaalsocialistische totalitaire staat, waarin voor de Joodse inwoners geen plek is. In snel tempo worden ze op een meedogenloze manier buiten de samenleving geplaatst. Vlucht via Brussel naar Nederland William heeft in die tijd een advocatenpraktijk in Heidelberg totdat de nazi’s hem het werken onmogelijk maken. Als op 15 september 1935 de Neurenberger rassenwetten worden aangenomen en Duitse Joden daardoor hun staatsburgerschap verliezen, ontvlucht William samen met zijn vrouw en dochter op 22 juli 1933 zijn geboorteland. Het dan statenloze gezin belandt via Brussel op 17 oktober 1935 in Nederland, in Velsen in de Kennemerlaan 117. In IJmuiden begint William een exportbedrijf in gerookte vis. Dochter Sylvia gaat naar de middelbare school en haalt haar diploma. Zijn bejaarde ouders Sally en Olga vluchten pas op 10 oktober 1940 uit Berlijn naar Nederland. Ze wonen korte tijd in bij William en Hanna, maar vertrekken daarna naar Zwolle. In maart 1943 worden zijn ouders opgepakt en op transport gestuurd naar Westerbork. Een maand later volgt hun deportatie naar Sobibor waar ze direct zijn vermoord. Wonen en werken in Amersfoort William verhuist in 1941 met zijn gezin naar Amersfoort. Op 3 februari laat hij zich inschrijven op het adres Utrechtscheweg 107-boven. In de Langestraat, op nummer 54, begint hij samen met zijn vrouw een viswinkel. Dochter Sylvia heeft werk als fotografe. Het verblijf in Amersfoort is echter van korte duur, want volgens de gemeentelijke archiefkaart is de familie op ‘07-12-1942 VOW (vertrokken onbekend waarheen)’. In de zomer van dat jaar zijn bij het Joodse deel van de bevolking de eerste oproepen voor de deportaties naar Duitsland in de brievenbus gevallen. Velen van hen proberen onder te duiken. Ook William, samen met Hanna en Sylvia. Onderduik in Friesland Via Amersfoortse kennissen belandt hij op verschillende onderduikplekken in Friesland in de omgeving van Sneek. Eerst verblijven ze met z’n drieën op een onderduikadres, maar als dat te belastend is voor het gastgezin, gescheiden van elkaar. De ontworteling, de jarenlange vervolging, de gedwongen onderduik, het wegvoeren van zijn ouders en de lange en eenzame opsluiting, het zal zijn emotionele tol hebben geëist. Afspraken met William en Hanna om niet de straat op te gaan: ze houden zich er niet aan. Waarschuwingen dat hun gedrag enorme risico’s voor anderen met zich meebrengt: ze negeren het. De betrokkenen registreren hun gedrag met grote ongerustheid, én met de angst dat het anderen – onderduikers en verzetsmensen - zal slachtofferen. Liquidatie door het verzet En dan valt bij de verzetsorganisatie in Sneek het dramatische besluit van liquidatie. De precieze omstandigheden die hiervoor aanleiding zijn, worden nooit helemaal bekend. Anno nu is niet voorstelbaar de enorme druk waar zowel verzetsmensen, onderduikgevers en als onderduikers aan zijn blootgesteld in die tijd. Voor William en Hanna hebben al die - onmenselijke - omstandigheden uiteindelijk geleid tot hun vroegtijdige dood. Hun lichamen met schotwonden worden op 30 januari 1944 in het openbare vaarwater van het Pykemeer gevonden. Sylvia wordt verteld dat haar ouders door de Duitsers zijn vermoord.

Bron: Stichting Herdenkingsstenen Amersfoort