Johannes Adrianus Gertrudis van Schaik

Ook bekend als: Joannes

Broeder Joannes wordt geboren als Johannes Adrianus Gertrudis (Jo) van Schaik op 19 februari 1906 in ’s-Hertogenbosch. Hij treedt toe tot de Missionarissen van het H. Hart van Jezus MSC aan de Bredaseweg in Tilburg. De missiebroeders van ‘Rooi Harten’, zoals ze in Tilburg bekendstaan, onderhouden sinds het einde van negentiende eeuw missieposten in Nederlands-Indië, de Filippijnen, Oceanië en Brazilië. Joannes vertrekt naar de missiepost Langgoer in de Kei-archipel, een eilandengroep in de zuidelijke Molukken, onder leiding van bisschop Mgr. Aerts. Op 8 december 1941, een dag na de aanval op Pearl Harbor, verklaart de Nederlandse regering vanuit Londen Japan de oorlog. De Japanners grijpen dit aan om Nederlands-Indië direct binnen te vallen. Vanwege zijn natuurlijke oliebronnen en geostrategische ligging is de verovering van de Nederlandse kolonie voor de Japanners een van de belangrijkste doelen om Oost-Azië te overheersen. Na een veldtocht van drie maanden hebben de Japanners de belangrijkste strategische punten veroverd en capituleert het KNIL op Java op 8 maart 1942. Het duurt echter nog tot 30 juli voordat de Japanners ook de afgelegen Kei-eilanden bereiken. Mgr. Aerts laat in de tussentijd weten niet te zullen uitwijken naar Australië. De andere missionarissen sluiten zich daar uit solidariteit bij aan. De Japanners, die de christelijke missionarissen wantrouwen, stellen het missieterrein al op de eerste dag van de bezetting op 30 juli onder bewaking en dwingen de missionarissen zich te verzamelen bij de ingang van de kapel. Daar worden hen na ‘onderzoek’ allerlei beschuldigingen toegeschreeuwd. Ze zouden koloniale onderdrukkers zijn, in het bezit zijn van vuurwapens, de bevolking tegen de Japanners op proberen te ruien en hulp bieden aan gevluchte militairen en koloniale ambtenaren. De bisschop en zijn medemissionarissen worden naar het centrale huis van de post gebracht. Kort daarna komen ze geblinddoekt naar buiten en worden naar het strand geduwd en getrokken. Op een drooggevallen stuk ten westen van de pier worden ze met het gezicht naar de zee op een rij gezet. De bisschop kan nog een laatste zegen uitspreken, voordat ze gefusilleerd worden. Het eerste vuursalvo doodt nog niet alle missionarissen onmiddellijk. Pater Berns roept nog uit: “Untuk Kristus Radja Kita!” (“Voor Christus en Koning!”), waarop de nog levenden antwoorden: “Amen”. Nogmaals wordt het vuur geopend. Broeder Joannes overleeft als laatste ook het tweede vuursalvo, waarna de Japanners hem woedend met bajonetten te lijf gaan. Ook de andere lichamen worden daarna met bajonetsteken verder verminkt. Als enkele jongens van het eiland door de soldaten gedwongen worden de lichamen over de stenige koraalgrond de zee in te slepen, vertoont Joannes ondanks meerdere bajonetsteken en schietwonden nog steeds een zwak teken van leven. Enkele ogenblikken later, als zijn lichaam het water in wordt gebracht, bezwijkt hij aan zijn fatale verwondingen. Joannes is 36 jaar geworden. De lichamen blijven nog twee dagen in het getij drijven; iedereen die ze dan probeert te naderen, wordt afgeranseld of neergeschoten. Uiteindelijk krijgen enkele protestantse zendelingen toestemming om de lichamen uit het water te halen en alsnog op het eiland te begraven.

Bron: Brabantse Gesneuvelden