François Marits

Ook bekend als: Marits, François

François Marits (Kapelle, 25 november 1884 – Hannover, 2 april 1945) was een militair, olympisch pistoolschutter en onderdeel van verzetsgroep de Ordedienst. Marits werd op 21 juni 1943 gearresteerd. Hij zat vast in verschillende tuchthuizen en bezweek uiteindelijk in Hannover onder de ontberingen.

Bron: Stichting WO2Net | Oorlogsbronnen.nl

François Marits heeft deelgenomen aan de Olympische Spelen van 1924 op het onderdeel schieten.

Bron: Door wilskracht zegevieren. Sport in de Tweede Wereldoorlog, Jurryt van de Vooren (2020)

François wordt geboren op 25 november 1884 in het Zeeuwse Kapelle als zoon van Jacobus Marits en Sara Deij. Na zijn schooltijd dient hij in het leger als foerier bij de infanterie. In mei 1914 trouwt hij met Elisabeth van Tiggelen uit Bergen op Zoom en samen krijgen ze vier kinderen, van wie er echter maar twee ouder dan achttien worden. In Bergen op Zoom woont het gezin eerst aan de Moeregrebstraat en later aan de Kloosterstraat. Tegen die tijd is François bevorderd tot sergeant-majoor en werkt als administrateur. Daarnaast volgt hij opleiding tot pistoolschutter en is daarin zo succesvol dat hij wordt geselecteerd voor de Olympische Zomerspelen van 1924 te Parijs, waar hij met drie andere Nederlanders meedoet als schutter snelvuurpistoolschieten op de 25 meter. Ondanks dat de Nederlandse deelnemers nauwelijks vooroefening hebben gehad en met gedateerde wapens schoten, zetten de Nederlandse schutters een goede prestatie neer. Van de 55 deelnemers François behaalt een gedeelde 21e plaats. Als in de loop van 1939-1940 de oorlogsdreiging voor Nederland sterk toeneemt, wordt ook François als beroepsmilitair vermoedelijk onder de wapenen geroepen om bij te dragen aan de landsverdediging. Over zijn eventuele krijgsverrichtingen tijdens de meidagen is echter niets bekend. Tijdens de Duitse bezetting zet François zich in voor het verzet. Ook zoon Dries probeert de bezetter zoveel mogelijk te hinderen door samen met een plaatsgenoot ’s avonds de Duitse verkeersborden te verwijderen of te verplaatsen. François is ondertussen betrokken bij de regionale afdeling van de Ordedienst (OD) die in het Markiezaat van Bergen op Zoom onder leiding staat van ir. A.J.L. Juten. De Ordedienst stelt zich ten doel ten tijde van de bevrijding orde en rust in de samenleving te bewaren. Voor de Bergse afdeling wordt François aangesteld als Chef de Bureau en is belast met de registratie van deelnemers van de groep. Op 21 juni 1943 wordt de verzetsgroep als gevolg van verraad door de beruchte Vertrauensmann Anton van der Waals opgerold. Ongeveer dertig personen, onder wie François en zijn zoon Dries, worden gearresteerd. De gevangenen worden voor verhoor op 22 juni overgebracht naar de SD-Polizeigefängnis in Haaren. Dries wordt in november weer vrijgelaten (nog dertien anderen van de gearresteerden zouden na korte of langere tijd weer in vrijheid worden gesteld), maar François blijft vastzitten en behoort mogelijk tot de gevangenen die op 23 juni 1944 de doodstraf tegen zich horen eisen. Het vonnis wordt echter niet voltrokken; de gevangenen worden in plaats daarvoor veroordeeld tot Nacht und Nebel, wat betekent dat ze spoorloos in de gevangenissen en de kampen moeten verdwijnen. De familie zou nooit te weten mogen komen waar de veroordeelden terecht zijn gekomen, waar ze overleden en hoe ze overleden. De slopende onzekerheid bij zowel gevangene als nabestaande was onderdeel van de straf. Uiteindelijk moesten de ontberingen van de gevangenschap, het extreem zware werk en de stelselmatige mishandelingen en verwaarlozing de veroordeelden fataal worden. François wordt kort daarna voor enige tijd overgebracht naar de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht. Eind juli is hij echter weer terug in Haaren en om vervolgens afgevoerd te worden naar de gevangenis Anrath bij Krefeld. Ook daar blijft François niet lang: op 5 september wordt hij weer op transport gezet naar het tuchthuis in Lüttringhausen. De cellen worden er gedeeld door telkens drie gevangenen en het gevangeniswerk bestaat uit het maken van damestassen, het uitpluizen van canvas van de binnenkanten van autobanden en het naaien van riempjes voor veldflessen. Vergeleken met de concentratiekampen zijn de leefomstandigheden in de Duitse gevangenissen nauwelijks beter. Ook hier staan de gevangenen bloot aan ondervoeding en mishandeling. Het eten schiet schromelijk tekort en is net voldoende om de gevangenen in leven te houden. De cellen zijn tochtig en met buitentemperaturen van twaalf graden onder nul gevaarlijk koud. Honger, onderkoeling en lange dagen van zwaar werk zorgen er voor dat de gevangenen snel verzwakken. Op 1 november 1944 wordt François vanuit Lüttringhausen gedeporteerd naar de tuchtgevangenis te Hameln, waar ook veel Nacht und Nebel-gevangenen naartoe worden gezonden. Hier zijn de omstandigheden nog slechter dan in Lüttringhausen. François wordt er op een zaal van twintig gevangenen gelegd die onderling de schamele rantsoenen waterige koolraapsoep moeten verdelen. Zodra er ook steeds meer criminelen worden binnengebracht, gaat al snel het recht van de sterkste gelden; om discipline te bewaren, gaan de bewakers regelmatig met knuppels de gevangenen te lijf. Vanaf 15 januari 1945 moeten de gevangenen zich laten kaalscheren en moeten ze hun kleding inwisselen voor gestreepte tuchthuispakken. Volgens overlevende medegevangene A.L. de Priester is François met hem en een groep medegevangenen op 11 februari 1945 vanuit de Gestapo-gevangenis in Hannover-Ahlem overgebracht naar het Arbeitserziehungslager (heropvoedingskamp) te Lahde voor dwangarbeid. François’ gezondheid gaat onder de erbarmelijke omstandigheden snel achteruit. Enkel met de hulp van medegevangenen kan hij nog overeind gehouden worden. Na vijf weken wordt François met de anderen naar het Polizeipräsidium te Hannover afgevoerd en daar opgesloten. Bovenop de slechte leefomstandigheden lopen de gevangenen hier ook nog het acute gevaar slachtoffer te worden van de geallieerde bombardementen op de stad. Voor François worden de ontberingen uiteindelijk te veel. Hij bezwijkt op 2 april 1945 in Hannover op 60-jarige leeftijd aan de gevolgen van uitputting, ondervoeding en onderkoeling. (Sommige bronnen noemen overigens Hameln als plaats van overlijden.) Hij wordt aanvankelijk op het Nederlands ereveld te Hannover begraven. Mogelijk hebben de Engelse troepen die niet lang daarna de stad binnentrokken, ervoor gezorgd dat François niet in een naamloos graf is terechtgekomen. Sinds 1958 rust François op het Nationaal Ereveld in Loenen.

Bron: Brabantse Gesneuvelden