Arie Jansma

Arie Jansma (1907-1992) groeide op in een Amsterdamse havenfamilie met een sterke linkse traditie. Vanaf jonge leeftijd werkte hij als scheepstimmerman en sloot zich aan bij de Communistische Partij Nederland (CPN). Begin jaren dertig studeerde hij aan de Internationale Lenin School in Moskou, waar hij onder pseudoniemen actief was. In 1936 werd hij lid van het partijbestuur van de CPN. Jansma was betrokken bij de Spaanse Burgeroorlog, waar hij in 1937 als politiek commissaris voor de CPN kort verbleef. Hoewel zijn precieze rol onduidelijk blijft, was hij vermoedelijk actief in de logistiek en het faciliteren van Nederlandse vrijwilligers naar Spanje. Hij gebruikte verschillende schuilnamen, waaronder “Winter”, wat tot verwarring leidde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Jansma nauw samen met de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD) en was hij actief in het verzet tegen de Duitse bezetter. Onder het pseudoniem Japie Jaspers hielp hij bij voedsel- en wapentransport en de bevrijding van gevangenen, waaronder schrijver Teun de Vries. Zijn verzetswerk leidde tot gezondheidsproblemen en een toelage van de Stichting 40-45. Na de oorlog zette Jansma zich samen met zijn partner, kunstenares Nola Hatterman, in voor Surinaamse belangen in Nederland. Hoewel hij opnieuw lid werd van de CPN, raakte hij later teleurgesteld in de partij. Hij werkte als directeur van timmerfabriek De Vier, bekend om tentoonstellingsbouw en autonome kunst, en kreeg in 1969 een tentoonstelling in het Stedelijk Museum. Jansma trouwde in 1975 met Jeanne Nancy van Dulm, met wie hij drie kinderen had. Ondanks zijn linkse achtergrond werd hij door de BVD nauwlettend gevolgd tot zijn dossier in 1981 werd gesloten. Arie Jansma overleed in 1992 op 85-jarige leeftijd.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)