Joris Olivier

OLIVIER (Joris), geboren te Oostvoorne op 29 mei 1911. In maart 1930 verhuist hij met zijn ouders van Brielle naar Rotterdam. Hij trouwt in 1935 en woont in 1944 met zijn vrouw en kinderen in de Rotterdamse Afrikaanderwijk, op het adres Parallelweg 91b. Bij de razzia van 10 november 1944 wordt Joris opgepakt, hij is dan 33 jaar en los werkman. Met een rijnaak wordt hij weggevoerd, via Amsterdam, het IJsselmeer en Kampen, naar Zwolle. Daarna moet hij twee uur lopen naar Kamp Wezep, waar hij op 12 november 1944 aankomt. Daar verblijft hij bijna twee weken en hij verveelt zich enorm. Het leven in het kamp bestaat vooral uit wachten: van de ene maaltijd tot de andere en dan tot het slaaptijd is. “Ketelbinkie” is een geliefd liedje in het kamp; vooral de eerste regels beginnend met “Toen wij uit Rotterdam vertrokken …” kan men de mannen regelmatig horen brullen. Op 23 november 1944 vertrekt Joris met een grote groep. Een trein brengt de mannen van Wezep, via Hengelo en Enschede, naar het in Essen gelegen station Steele, waar de mannen twee dagen in de stilstaande trein moeten doorbrengen. Daarna worden zij in de ijzige kou met een trein zonder ruiten naar Hamm gebracht, waar zij op 26 november 1944 aankomen. Onderweg zien de mannen aan een stuk door kapotgebombardeerde treinen, locomotieven, fabrieken en woonhuizen. Ook Hamm is zwaargehavend en biedt de arriverende mannen een troosteloze aanblik. De omstandigheden zijn ellendig. Het Lager tocht aan alle kanten, het eten komt nooit op tijd en is te weinig, de meeste mannen hebben onvoldoende kleding, geen shag en geen zeep om hun vuile goed te wassen. Alle mannen worden tewerkgesteld bij de Reichsbahn. Joris komt bij het onderdeel Betriebswerk (remise), maar er is vrijwel geen werk. Om de mannen bezig te houden zoeken de Duitsers werk voor hen, maar doorgaans zijn het overbodige klussen. Vanaf het begin ligt het werk vaak stil door het aanhoudende luchtalarm, waardoor de mannen veel tijd moeten doorbrengen in schuilkelders. Veel mannen worden in de loop van de tijd ziek, diarree en t.b.c. komen het meest voor. Zo af en toe worden de mannen ontluisd. Om hun karige rantsoenen aan te vullen gaan de mannen vaak “de boer op”: klusjes verrichten voor mensen in ruil voor eten, drinken en sigaretten. Sommigen hebben hiervoor zelfs een vast “adres”. Gaandeweg merken de mannen dat de geallieerden oprukken. Dat is zichtbaar en hoorbaar maar ook merkbaar aan de leefomstandigheden van de Duitse bevolking en die van henzelf. Half februari 1945 wordt Hamm tweemaal zwaar gebombardeerd, de spoorbaan is flink beschadigd, waardoor er nog maar amper treinen kunnen rijden. De laatste weken van maart brengen de mannen vooral in de schuilkelders door, overdag en ’s nachts. Rond 1 april krijgen alle mannen hun ontslagbewijs van de Reichsbahn. Niet veel later worden de mannen bevrijd. Vermoedelijk bereikt Joris in mei/juni 1945 veilig Rotterdam. Na de oorlog wordt hij nog een keer vader.

Bron: Stadsarchief Rotterdam