Antonius Petrus Stevens

Antonius Petrus Stevens, bijgenaamd Toon, was een Zaandamse matroos en werkman die in 1937 als vrijwilliger deelnam aan de Spaanse Burgeroorlog. Gedreven door politieke idealen en armoede vertrok hij samen met andere Nederlanders via Parijs naar Spanje, waar hij zich aansloot bij de republikeinse strijdkrachten. Hoewel hij vooral last had van een chronische oorontsteking en daardoor weinig actief aan het front was, werd hij in augustus 1937 ziek gemeld en later doorverwezen naar een specialist in Murcia. In september 1937 vluchtte hij samen met enkele kameraden uit de Internationale Brigades en keerde terug naar Nederland. Ondanks verdenkingen van desertie ontkende Stevens zijn deelname aan de Spaanse strijd en behield zo zijn Nederlandse nationaliteit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Toon Stevens actief in het verzet en redde hij mogelijk Joden. Hij werd gearresteerd en zat onder meer in Kamp Amersfoort, waar hij in januari 1945 werd ingeschreven. Ook werd hij gedwongen tot dwangarbeid in Duitsland. Na de oorlog hervatte hij zijn werk als matroos en later als ijscoman en kioskhouder. Hij had twee huwelijken; met Magdalena Saam kreeg hij drie kinderen, van wie een jong stierf, en na hun scheiding trouwde hij met Grietje de Vries, met wie hij nog vier kinderen kreeg. Politiek was hij links georiënteerd, en ondanks zijn moeilijke karakter en huiselijk geweld bleef hij betrokken bij sociale kwesties. Toon Stevens overleed in 1978 aan longkanker. Zijn leven weerspiegelt de turbulente geschiedenis van de 20e eeuw, met betrokkenheid bij internationale conflicten, verzet tegen onderdrukking en een moeizame persoonlijke geschiedenis.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)