Johannes Willem (Jan) Cleijpool

CLEIJPOOL (Johannes Willem, roepnaam Jan), geboren te Rotterdam op 24 november 1918. Hij trouwt in augustus 1940 en woont in 1944 met zijn vrouw en kind in de Rotterdamse Provenierswijk. Bij de razzia van 11 november 1944 wordt Jan opgepakt, hij is dan bijna 26 jaar en terrazzowerker. Noodgedwongen moet hij zijn vrouw en hun 8 maanden oude baby achterlaten. Zijn vrouw heeft wekenlang geen idee of Jan nog leeft en waar hij is. Voor haar levensonderhoud is ze lange tijd afhankelijk van hulp en zorg van familie en buren. Op de verzamelplaats Nenijto vindt Jan aansluiting met een groep van ongeveer 250 mannen, voornamelijk uit Blijdorp. Na uren in de regen te hebben gestaan, moet hij lopend naar station D.P., om met een goederentrein te worden weggevoerd. De trein vervoert zo’n 1.500 mannen en in iedere wagon worden 60 mannen gepropt, die elk gedurende zes dagen en zeven nachten slechts 35 cm2 tot hun beschikking hebben, nauwelijks de trein kunnen verlaten en amper eten en drinken krijgen. Op 17 november 1944 bereiken zij Neurenberg-Märzfeld, waar zij over twee groepen worden verdeeld. Jan moet eerst naar het Durchgangslager für Ostarbeiter in Neumarkt in der Oberpfalz en arriveert op 23 november 1944 in Neurenberg-Zollhaus. Daar wordt hij gedwongen in dienst gesteld van de Duitse Spoorwegen. In de wijk Zollhaus, bevindt zich een reusachtig spoorwegemplacement, dat voortdurend wordt gebombardeerd door de geallieerden. De mannen moeten onder andere de gebombardeerde baanvakken herstellen. Zij worden ondergebracht in het Gemeinschaftslager aan de Bauernfeindstraße 24, gevestigd in een oud-schoolgebouw dat bij aankomst onder water staat. Op 19 en 20 februari 1945 maken de mannen twee vreselijke dagen mee. Eerst staat een trein met uitgemergelde Hongaarse joden de gehele dag op het spoorwegemplacement, bewaakt door weldoorvoede SS’ers. De Rotterdammers zijn er getuige van hoe de lijken van de onderweg overleden joden worden overgebracht naar andere goederenwagons, die al tot de nok toe gevuld zijn met lijken. Daarna maken zij enorm angstige momenten mee tijdens een 2,5 uur durend bombardement; zij kruipen door het oog van de naald. Op 11 april 1945 maken de mannen weer zo’n zware dag mee. Er vindt een zwaar bombardement plaats. Door meerdere voltreffers wordt de schuilkelder bij de Loc-loods volkomen uit elkaar geslagen. Op hun schuilplekken komen verschillende Rotterdammers om het leven. Een week later worden de overlevenden bevrijd, waarna ze, met instemming van Amerikaanse militairen, op rooftocht gaan naar voedsel en kleding. Op 29 april 1945 vangt de terugreis aan. Eerst met een vrachtauto naar Würzburg en verder met de trein. Met tussenstations in Metz en Étrepy is Tilburg de eindbestemming, waar ze op 19 mei 1945 aankomen. Nadat ze wederom zijn ontluisd, medisch gekeurd en politiek gecheckt, worden de mannen ondergebracht bij particulieren in Oosterhout. Half juni 1945 keert Jan weer terug in Rotterdam. Hij houdt geen dagboek bij. Net als vele andere slachtoffers vertelt hij, eenmaal terug, nauwelijks iets over zijn traumatische ervaringen. Jan overlijdt in 1993, zijn zoon Jan Willem Cleijpool (1956), is een van initiatiefnemers van de Stichting Razzia Monument Rotterdam.

Bron: Stadsarchief Rotterdam