Christianus Henricus Johannes Dams

DAMS (Christianus Henricus Johannes, roepnaam Chris), geboren te Helmond op 25 oktober 1920. In oktober 1932 verhuist hij naar Rotterdam en in 1942 naar Oss. Mogelijk woont hij in 1944 met het ouderlijk gezin weer in de Rotterdamse Provenierswijk, op het adres Harddraverstraat 29a. Chris wordt, samen met zijn jongere broer Tom, opgepakt bij de razzia van 11 november 1944, hij is dan 24 jaar. ’s Middags moet hij naar de Nenijtohal en het Nenijtoterrein en wanneer het donker is moet hij lopend naar station D.P., om met een goederentrein te worden weggevoerd. De trein, die tegen middernacht vertrekt, vervoert zo’n 1.500 mannen en in iedere wagon worden 60 mannen gepropt, die nauwelijks de trein kunnen verlaten en amper eten en drinken krijgen. Via onder andere Amsterdam, Naarden-Bussum, Oldenzaal, Münster, Hagen en Karlstadt, komt het konvooi treinen op 16 november 1944 aan in Würzburg. Hier moeten 450 mannen uitstappen, waaronder Chris. Vrijwel direct moet hij naar het 22 km oostelijk gelegen Dettelbach, waar hij de eerste nacht op een tafel moet slapen. De volgende dag komt hij in een groep van 180 lotgenoten terecht in Lager “Zur Schwane”, waar de mannen op stro kunnen slapen. Vanaf 20 november 1944 moet Chris werken op het Hauptbahnhof van Würzburg, onderdeel Gepäcke (bagage). In de loop van de tijd vertrekken verschillende mannen naar andere plaatsen. Ook gaan mannen op ziekentransport naar Rotterdam; aan hen geeft Chris brieven mee voor thuis. Op 5 februari 1945 wordt Chris tewerkgesteld bij de Neubau, een particuliere firma. Hij moet onder andere houthakken, putten graven, rails lossen, woonbarakken afbreken. Het werk is smerig en zwaar en ’s middags ontbreekt vaak warm eten. Ook het weer maakt de omstandigheden moeilijk: kou, wind en sneeuw. Al snel krijgt Chris keelproblemen, waarvoor hij zich laat behandelen. Hij krijgt hiervoor Prontosil, het eerste commercieel beschikbare antibioticum. Wanneer Chris niet kan werken vanwege de weersomstandigheden, het oorlogsgeweld of persoonlijke omstandigheden, gaat hij in toenemende mate met lotgenoten “de boer op” om eten te “versieren”. Maar lang niet altijd met het gehoopte resultaat. De mannen hebben ook adressen waar ze regelmatig kunnen mee-eten. Op 20 maart 1945 kan Chris met twee maten in het ziekenhuis eten. “En passant” moeten zij een lijk naar het lijkenhuis sjouwen. Vanaf begin maart 1945 neemt het geallieerde oorlogsgeweld toe en op 3 april 1945 raadt de Lagerführer de mannen aan om het Lager te verlaten. Vier dagen later wordt Dettelbach bevrijd en keren zo’n 75 mannen terug. Ze krijgen echter het verbod om de plaats te verlaten. Om de tijd door te komen houden de mannen onder meer lezingen; Chris houdt een lezing over hormonen. Terwijl zijn broer Tom besluit om in Dettelbach te blijven, sluit Chris zich op 27 april 1945 aan bij een groep Rotterdammers die met Amerikanen naar Würzburg gaan, enkelen als tolk of chauffeur. In Würzburg begint voor Chris de terugreis met de trein. Via onder andere Frankfurt, Saarbrücken, Thionville, Namen, Brussel en Antwerpen, bereikt hij op 10 mei 1945 Roosendaal. Na verblijven in Helmond (bij een oom) en Oss, gaat Chris op 10 juni 1945 naar Kamp Amersfoort, waar hij de gevangengenomen NSB’ers ziet. Vermoedelijk reist hij kort daarna door naar Rotterdam. In 1946 trouwt Chris, uit welk huwelijk twee zoons worden geboren. Met enige regelmaat verhuist Chris met zijn gezin kriskras door Nederland: Oss, Rotterdam, Lieshout, Vlaardingen, Amsterdam, Zoetermeer en Veldhoven. In deze laatste plaats overlijdt Chris op 14 april 1994, 73 of oud.

Bron: Stadsarchief Rotterdam