Gerardus Tromp

In 1937 ontstond onvrede binnen de Communistische Partijen van Spanje en Nederland over de inzet van Nederlandse vrijwilligers in de Internationale Brigaden tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Er waren veel deserties, deels door taalproblemen en gebrek aan militaire training, maar ook door het eigenwijze karakter van de Nederlandse strijders. Gerrit Tromp, bijgenaamd Kwikkie en bekend als een beruchte inbreker uit Alkmaar, kreeg ondanks zijn verleden steun om naar Spanje te gaan, in de hoop dat hij daar zijn leven zou beteren. Kort na aankomst besloot hij echter te deserteren, samen met een medestrijder, Engel de Groot. Beiden werden gearresteerd en opgesloten in een strafkamp in Albacete, dat zij als een hel beschreven vanwege zware arbeid, slechte voeding en mishandeling door dronken bewakers. Na enkele dagen wisten ze te ontsnappen door te beloven naar het front te gaan, waarna ze vier dagen rust en meer vrijheid kregen. Ze vluchtten te voet door de bergen naar Valencia, voortdurend in uniform en met het risico opnieuw gearresteerd te worden, wat de dood zou betekenen. Via Valencia bereikten ze Barcelona, waar ze van kleding wisselden en een pas kregen om naar Marseille te reizen. In Frankrijk vroegen ze hulp aan de Nederlandse consul, maar die kon niets doen omdat ze door hun dienst in een buitenlands leger hun Nederlanderschap hadden verloren. Ze begonnen toen lopend aan de terugreis naar Nederland, waarbij ze na 550 kilometer in Nevers werden gearresteerd wegens landloperij. Gerrit Tromp werd ernstig ziek in de gevangenis en moest in het ziekenhuis worden opgenomen. Uiteindelijk keerde hij, verzwakt en teleurgesteld, eind 1937 terug in Beverwijk. Na zijn terugkeer vertelde Tromp aan de politie dat hij in Spanje zwaar had geleden door armoede en ellende, en dat hij niets met politiek te maken had. Hij bleef onder doktersbehandeling vanwege een vergiftiging door het slechte voedsel. Zijn verhaal illustreert de moeilijke omstandigheden en teleurstellingen van Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)