Johannes Brouwer

Ook bekend als: Johannes Brouwer, Maarten van de Moer, Johannes Geerlinck

Johan Brouwer (Delfshaven, 31 mei 1898 – Haarlem, 1 juli 1943) was hispanoloog, auteur en actief als verzetsdeelnemer. Hij was tijdens de bezetting werkzaam bij de universiteit in Amsterdam, maar kon zijn werk niet voortzetten toen de NSB zijn verleden als sympathisant van de republikeinen in de Spaanse burgeroorlog aan de grote klok hing. Brouwer was actief in het verzet en onder andere betrokken bij de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister. Hij werd in 1943 opgepakt en geëxecuteerd in de duinen van Overveen.

Bron: Stichting WO2Net | Oorlogsbronnen.nl

Johan Brouwer (1898-1943) was een Nederlandse schrijver, journalist en hispanist die zich intensief bezighield met Spanje in de jaren vóór en tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Hoewel hij zelf geen vrijwilliger was in het conflict, verdedigde hij aanvankelijk vanuit zijn katholieke overtuiging de opstandelingen onder Franco, die hij als dragers van een katholieke herstelbeweging zag. Zijn vroege sympathie voor de Opstand werd echter getemperd toen hij getuige was van de gewelddadige repressie door de nationalisten. Vanaf eind 1936 nam hij een meer neutrale houding aan en erkende hij de complexiteit van het conflict, waarbij hij zich uiteindelijk aansloot bij een kleine groep linkse katholieke intellectuelen die de Spaanse Republiek steunden. Brouwer promoveerde in 1931 op de psychologie van de Spaanse mystiek en werd een gerespecteerd docent Spaans. Hij was actief als spreker en publicist, waarbij hij de vrijheidszin van het Spaanse volk benadrukte, maar ook kritisch bleef over de invloed van communisten binnen de Republikeinse zijde. In 1937 nam hij deel aan het Internationale Congres van Antifascistische Schrijvers en sprak zich openlijk uit aan de linkerzijde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte Brouwer betrokken bij het Nederlandse kunstenaarsverzet tegen de Duitse bezetter. Via zijn contacten in culturele en studentenkringen hielp hij mee bij de voorbereiding van het in brand steken van het Amsterdamse Bevolkingsregister in 1943, een actie bedoeld om de vervolging van Joden te bemoeilijken. Na verraad werd hij gearresteerd en op 1 juli 1943 gefusilleerd. Brouwer was een complexe persoonlijkheid: een hoogbegaafde intellectueel die worstelde met geloof en identiteit, en die de strijd voor vrijheid vooral als een geestelijke en mystieke aangelegenheid zag. Zijn unieke blik op de Spaanse Burgeroorlog en zijn rol in het verzet maken hem tot een bijzondere figuur in de Nederlandse geschiedenis.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)