Jacob Polak

POLAK (Jacob), geboren te Rotterdam op 21 oktober 1914. In 1934 heeft Jacob, als militair, meegelopen met het erepeloton achter de begrafenisstoet van Prins Hendrik en bij het binnendringen van de Duitse troepen op 10 mei 1940 is Jacob een militair zonder geweer. Na de capitulatie mag hij de dienst verlaten om bij de Gemeentelijke Telefoondienst mee te helpen aan het herstel van het telefoonnet. Jacob trouwt in 1939 en woont in 1944 met zijn vrouw en dochtertje in de Rotterdamse wijk Tussendijken, op het adres Kleine Visscherijstraat 63a. Bij het vergisbombardement van 31 maart 1943 loopt hun huis(raad) schade op. Bij de razzia van 10 november 1944 wordt Jacob opgepakt, hij is dan 30 jaar en hulpmonteur bij de Gemeentelijke Telefoondienst. Met een rijnaak wordt hij vanuit de Merwehaven weggevoerd naar Zwolle. Dan moet hij lopend naar Wezep, waar hij meemaakt dat drie mannen na een mislukte vluchtpoging worden doodgeschoten, ter afschrikking van de anderen. Met de trein wordt hij naar Duitsland getransporteerd. Bij een stop in Enschede worden de mannen door de burgerbevolking voorzien van eten. Via Coesveld en Essen komt Jacob uiteindelijk terecht in Duisburg-Meiderich. In een groep van 50 Rotterdammers wordt Jacob ondergebracht in een houten keet die de mannen “Lager Bootenhuis” noemen, omdat zij hun intrek nemen in een vergaderlokaal van de roeivereniging. Het werk bestaat vooral uit het herstellen van kapotgebombardeerde rails en het dichtgooien van bomtrechters. Jacob wordt als kabellasser ingedeeld bij een monteur, met het station van Meiderich als werklocatie. Maar Jacob zal niet veel werken. Een combinatie van pech (bloedvergiftiging, voedselvergiftiging, een operatie aan zijn been, geen schoeisel), winters weer en gevaarlijke oorlogsomstandigheden (vaak in de schuilkelder) is daaraan debet. “Iedere dag is een strijd van leven en dood” schrijft hij in zijn dagboek. Vanaf 6 maart 1945 winnen de geallieerden snel terrein, hetgeen ervoor zorgt dat de mannen de schuilkelder nauwelijks nog uit kunnen. Op 26 maart 1945 blijken de Duitsers bewakers er vandoor gegaan te zijn, de Rotterdammers zonder eten aan hun lot overlatend. Twee dagen later trekken de Amerikanen Meiderich binnen en dan zijn de mannen bevrijd. Pas op 20 april 1945 komt Jacob in Eindhoven, in afwachting van het moment dat hij naar Rotterdam mag. Daarvandaan stuurt hij –via het Rode Kruis- een berichtje aan zijn vrouw, met onder andere de vraag of de kleine er al is. Waarschijnlijk weet hij dan nog niet dat zijn zwager Leendert Prins, die sinds januari 1943 in Duitsland werkt, een maand eerder is overleden in Wuppertal. Als hij weer in Rotterdam is, stelt Jacob zijn dagboek en dergelijke ter beschikking van het NIOD, hetgeen hem een aardig bedankje oplevert van Lou de Jong: “U kunt ervan overtuigd zijn dat deze voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting in lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn.” Op 21 maart 2000 overlijdt Jacob in Capelle aan den IJssel, 85 jaar oud.

Bron: Stadsarchief Rotterdam