Joannes Adrianus Cornelis Bernardus Verschure

Ook bekend als: Jan

Jan wordt geboren op 7 juni 1893 in ’s-Hertogenbosch in een familie van handelaars en transporteurs en groeit op in een devoot katholiek milieu. Met zijn vrouw Adriana Dufay woont hij in Hilversum, waar hij het vervoersbedrijf Jan Verschure’s Autodiensten leidt. Het echtpaar krijgt in totaal elf kinderen die ook katholiek en anti-Duits zouden worden opgevoed. In 1937 vertrekt Jan voor enige tijd naar Rotterdam, waar hij het Algemeen Bevrachting- en Expeditiekantoor begint, twee jaar later gevolgd door een tweede kantoor in Amsterdam dat onder leiding staat van zoon Koos. Nadat zijn Rotterdamse bedrijf op 14 mei 1940 tijdens het bombardement is verwoest, richt hij de Auto Bevrachtings Dienst op, maar vanwege zijn anti-Duitse houding mag hij geen directeur worden en zijn oude bedrijf ook niet opnieuw starten. In april 1941 wordt Jan controleur buitendienst voor de Wet Autovervoer Goederen en reguleert daarvoor het transport voor veemarkten. Omdat hem dit in staat stelt veel te reizen, vormt zijn werk een goede dekmantel voor zijn verzetswerk. Zo richt hij samen met Abraham Filippo, gezagsvoerder bij de Holland-Amerika Lijn en luitenant-ter-zee Jan Botteman het Natura Apparaat op, waarbij goedkoop of voor niets goederen en voedsel gevorderd konden worden. Tekenend voor de risico’s die hij neemt, is een voorval op de veerboot bij Dordrecht tijdens een tocht. Zijn auto zakt dan door zijn veren vanwege zijn lading van 600 kilo aan koffiebonen. Door te doen alsof het ging om in beslag genomen smokkelwaar, weet hij een paar NSB’ers zover te krijgen de wagen de weg op te duwen en een reparateur te halen. Via een uitgebreid netwerk van leveranciers wordt dit geleverd aan de families van zeevarenden, verzetsstrijders en onderduikers. Ook is hij actief als hulpverlener aan onderduikers en geallieerde piloten, mede via het Nationaal Comité waarvan hij een van de organisatoren is. Na de arrestatie van de geheim agenten Thijs Taconis en Huub Lauwers als gevolg van het Englandspiel, weet de beruchte Vertrauensmann Anton van der Waals in het verzet te infiltreren en informatie over het Nationaal Comité te bemachtigen. Niet lang daarna, op 13 maart 1943, wordt Jan als gevolg hiervan in Hotel den Deijl in Wassenaar gearresteerd; de politie komt hem op het spoor nadat hij bij inschrijving in het hotel een naam had gebruikt die in de lijst van verloren en ontvreemde persoonsbewijzen voorkwam. Jan wordt vastgezet in Amsterdam en later achtereenvolgens naar de gevangenis in Scheveningen, het ‘Oranjehotel’, de SD-Polizeigefängnis in Haaren en kamp Vught overgebracht. In april 1944 wordt hij op transport gezet naar concentratiekamp Sachsenhausen in Oranienburg. Daar wordt hij in de Schreibstube aan het werk gezet, waar de kampadministratie wordt bijgehouden. Niet alleen ontkomt hij zo aan de zwaarste mishandelingen, maar omdat hij met de cartotheek aan de slag gaat, is hij ook in staat om het lot van zijn medegevangenen te verbeteren. In het najaar van 1944 redt hij zo de levens van 15 Amerikaanse en Engelse gevangenen die naar de gaskamer zouden worden gestuurd, door diezelfde dag nog hun nationaliteiten te veranderen; de SS-commandant heeft het bedrog niet doorzien. Uiteindelijk wordt Jan gedeporteerd naar Bergen-Belsen, dat tegen het einde van de oorlog door de Duitsers wordt gebruikt als ‘dumpplaats’ voor zieke kampgevangenen. Als gevolg van de erbarmelijke omstandigheden, mishandeling, ondermaatse voeding en ontoereikende medische zorg of hygiëne is het kamp een gevaarlijke broeiplaats van vlektyfus geworden. Als gevolg hiervan komen na de bevrijding door de Engelsen op 15 april 1945 nog eens 14.000 oud-gevangenen om het leven. Jan is een van de slachtoffers voor wie de bevrijding uiteindelijk te laat komt. Hij bezwijkt op 29 april 1945 aan tyfus en wordt in een massagraf begraven. Jan is 51 jaar geworden. Voor zijn verzetswerk wordt hij postuum geëerd met de Medal of Freedom with Bronze Palm. In Hilversum houdt de Verschurestraat zijn naam in herinnering.

Bron: Brabantse Gesneuvelden