Hendrikus Kraake

Evert en Hendrikus Kraake, twee broers uit Zwolle, vertrokken in maart 1937 samen met vijf andere Nederlandse mannen naar Spanje, in de hoop daar werk te vinden tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Hoewel Evert zich als vurig communist presenteerde, ontkenden zij geronseld te zijn en benadrukten ze dat hun vertrek vrijwillig was. In Spanje werkten ze voornamelijk in kledingmagazijnen en hoopten ze het front te vermijden. Hendrikus lag enige tijd in een ziekenhuis in Madrid en behoorde volgens een medisch rapport tot het Tschapaiew Bataljon van de XIIIde Internationale Brigade. Eind augustus 1937 deserteerden zij samen met anderen en keerden via consulaten en een Franse boot terug naar Nederland. Hun terugkeer kreeg veel aandacht in de Nederlandse pers, waarbij Evert waarschuwde voor de harde realiteit in Spanje en de misstanden die zij daar hadden ervaren. Na hun terugkeer overleed kort daarna hun vader. Hendrik verhuisde in 1939 naar Amsterdam, trouwde in 1940 en kreeg in 1941 een zoon. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij door het Gewestelijk Arbeidsbureau gedwongen om in 1942 in een wapenfabriek in Leipzig te werken, een fabriek die bekendstond om het inzetten van dwangarbeiders. Vanaf 1943 woonde hij weer in Amsterdam en gaf hij als beroep koopman op. In 1944 werd nog een zoon geboren, die de hongerwinter niet overleefde. Na de oorlog verhuisde het gezin naar Breda, waar nog een zoon werd geboren. Hendrik kreeg in 1970 zijn Nederlandse nationaliteit terug en overleed op 85-jarige leeftijd. De Binnenlandse Veiligheidsdienst hield de broers na de oorlog in de gaten. Hendrik leidde een zwervend bestaan en stond in 1941 op een NSB-ledenlijst, hoewel hij lidmaatschap ontkende. Van 1947 tot 1951 was hij lid van de Communistische Partij Nederland. Hun ervaringen in Spanje en de Tweede Wereldoorlog illustreren de complexe keuzes en moeilijke omstandigheden van Nederlandse vrijwilligers in die turbulente periode.

Bron: IISG | Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog (tekst ingekort met behulp van AI)