Hervormde Gemeente te Westkapelle, 1634-1986

Inleiding Na het vertrek van de Spanjaarden in 1574 ging vrijwel de gehele bevolking van Walcheren tot de gereformeerde kerkleer over. Omstreeks 1580 moet er reeds een gereformeerde (sinds 1816: hervormde) gemeente te Westkapelle geweest zijn. Er was toen namelijk al sprake van een predikant. In 1582 werd de kerkelijke gemeente opgenomen in de classis Walcheren. Vóór de Tweede Wereldoorlog berustte het kerkelijk archief in de vroegere pastorie uit 1880. Kort na de oorlog, in 1948, werd het archief te 's-Gravenhage geïnventariseerd door de heer T.J. Naudin ten Cate, destijds archivaris van de Nederlandse Hervormde Kerk. Terug in Westkapelle werd het archief ondergebracht in de kelder van het naoorlogse kostershuis, grenzend aan het nieuwe kerkgebouw. De kerkvoogdij besloot in 1975 de archieven van de kerkelijke colleges tot en met 1945 in bewaring te geven aan het Rijksarchief in Zeeland te Middelburg (Aanwinst RAZ 1975.25). Aldaar werd in 1992 een aanvulling op het archief, stukken van circa 1946-circa 1970, gevoegd bij de overige stukken (Aanwinst RAZ 1992.62). In 1992 werd het gehele archief tot en met 1970 opnieuw geïnventariseerd. De inventaris van Naudin ten Cate kwam daardoor te vervallen (inv.nr 45). In overleg met de kerkvoogdij werd 1 meter vernietigd. De totale omvang van het archief bedroeg toen 4 meter. De in het archief aanwezige boeken werden overgebracht naar de bibliotheek van het Rijksarchief. In 2002 werden bij de inventarisatie van het stadsarchief van Westkapelle vóór 1811 diverse stukken aangetroffen die tot het archief van de hervormde gemeente bleken te behoren. Omdat de secretaris van de stad Westkapelle meestal ook secretaris en ontvanger van de diaconie en kerkvoogdij was, is een groot deel van het kerkarchief waarschijnlijk bij het stadsarchief blijven berusten. Het betreft hoofdzakelijk het archief van de diaconie en in mindere mate ook het archief van de kerkvoogdij. Dat het hier niet om enkele afgedwaalde stukken, maar om een substantieel en overigens oudste gedeelte van het kerkarchief gaat, blijkt wel uit het seriematige karakter van de archiefbescheiden welke vaak in onderling verband met elkaar staan. Zo werden de tijdens de ordinaris-diensten opgehaalde gelden uit de 'collecteboeken' overgemaakt naar de 'arme-boecken' en vormen de registers van verhuurde zitplaatsen een schaduwadministratie van deze inkomstenpost uit de 'kerckeboeken'. De archiefbescheiden die thans tot het kerkarchief gerekend werden van het stadsarchief afgescheiden en als supplement aan het archief van de hervormde gemeente toegevoegd (inv.nrs 181-224). Tevens werd in 2002 een aanvulling over de periode, beschreven door de gemeente, aan het archief toegevoegd (inv.nrs 231-272). Archiefbescheiden jonger dan 50 jaar kunnen alleen na voorafgaande schriftelijke toestemming van de Hervormde Gemeente Westkapelle geraadpleegd worden. Bij bronverwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende vermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief, Hervormde Gemeente Westkapelle, inv.nr(s) ..., daarna verkort tot: ZA, HG Westkapelle, inv.nr(s) ...