Kaarten Hydrografische Dienst Regio Scheldemond, 1902-1966

Inleiding De in deze plaatsingslijst beschreven kaarten zijn in 1993 overgedragen door de Inspectie van het Loodswezen, district Scheldemond, afdeling betonning en bebakening. Deze inspectie is sedert 1 januari 1993 ondergebracht bij Rijkswaterstaat Directie Zeeland te Middelburg en was voordien onderdeel van het Directoraat Generaal Scheepvaart en Maritieme Zaken (DGSM) van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De tekst van deze inleiding is ontleend aan een notitie 'De hydrografische dienst regio Scheldemond' opgesteld door de dienst zelf ca 1985. Historie Hydrografische Dienst Regio Scheldemond (Hydras) De dienst is voortgekomen uit de taak, welke bij het Scheidingstractaat van 1839 en nader uitgewerkt in het Scheldetractaat van 1843 (art. 69) is opgedragen aan de Permanente Commissarissen van Toezicht op de Scheldevaart (PC). Aanvankelijk een taak van de Belgische en Nederlandse loodsen zelf (art. 34), zoals uit een aantal discussiepunten in de processen-verbaal van de PC-vergaderingen nrs. 161-162 uit 1880 bleek. Zie RAZ, archief Belgisch-Nederlandse Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart (1840-1969), inv.nr 7. Deze extra werkzaamheden waren voor de loodsen te belastend en werden in 1888 overgenomen door een stuurman-onderofficier van de Koninklijke Marine met het eigen opnemingsvaartuig Koperen Ko. Continuïteit, zowel in tijd als deskundigheid, voor een morfologisch zo levende rivier als de Schelde was gewaarborgd. De opkomst van de stoomvaart (met grotere en dieperstekende schepen) zal behoefte aan nauwkeuriger en frequenter gegevens zeker hebben vergroot. De door de hydrograaf verzamelde gegevens dienen: a. ter kennisgeving aan de Belgische en Nederlandse loodsen; b. tot steun van de PC inzake het te voeren beleid van betonning, bebakening en verlichting (art. 69); in het algemeen: ter bevordering van een veilige vaart op de Schelde en haar mondingen. Na 1926 werden de taken waargenomen door een 1e stuurman grote handelsvaart, in de jaren 1929-1931 en 1945-1955 bijgestaan door een 2e hydrograaf, en vanaf 1958 door twee hydrografen. Taken en werkwijze Hydrografische Dienst Hun produkt is voor nautisch beheer onontbeerlijk, gezien: a. hun werkwijze: lodingen (dieptepielingen) in lengterichting van het vaarwater, met slagafstand van 40 à 50 meter, waar nodig 15 meter, omdat ribbels, drempels en onderwater-duinen zich dwars op het vaarwater ontwikkelen. b. hun slagvaardigheid: wensen van vaarweggebruikers, i.c. de loodsen (die verdachte vaarwaters signaleren) kunnen vrijwel onmiddellijk worden gehonoreerd. c. hun adviseurschap: vaarwegmarkering (tonnen, boeien, walvuren, lichtenlijnen) wordt onmiddelijk aangepast aan het verloop van een vaarwater. Ingevolge het Verlichtingsverdrag van 1957 is België mede-verantwoordelijk; wijzigingen moeten de goedkeuring van de PC dragen. Door het bijschaven van methodieken en prioriteitstellingen, waarbij gebruik wordt gemaakt van technische ontwikkelingen, waaronder nieuwe plaatsbepalingssystemen (Syledis) en automatiseringen, en het afstemmen op de wensen van de vaarweggebruikers is een goede balans ontstaan, die in de praktijk uitstekend voldoet. Deze gang van zaken kan alleen bestendigd worden als: a. zo min mogelijk schakels voorkomen tussen taakuitvoerenden en gebruikers en vice versa (een gesloten systeem); b. het hydrografisch werk niet 'verzandt' in opdrachten voor studie-doeleinden (geëvalueerd, gescreend en gebundeld en later verstrekt); c. de hydrografen niet afgeleid worden door neventaken en -opdrachten. Het peilen van de loodsvaarwaters wordt verricht met het opnemingsvaartuig Honte (uitgerust met Syledis en daaraan gekoppelde computerapparatuur; incidenteel wordt voor de vaarwaters buitengaats het betonningsvaartuig Vlissingen gebruikt. De Honte is tevens geschikt voor lichte betonningswerkzaamheden. De Hydrografen verwerken de verzamelde gegevens in eigen beheer; de peilkaarten worden volgens een eigen methode getekend. Bij het compileren van de gegevens worden deze vergeleken met Rijkswaterstaat (in dwarsrichting gepeild) en van de Belgische diensten. Daarnaast wordt de tijd besteed aan: a. het afdreggen van wrakken (actueel door de voorgenomen verdieping van de Westerschelde), een methode met een hoge graad van nauwkeurigheid en volledig geaccepteerd door de Chef der Hydrografie. b. het vervaardigen van actueel opleidingsmateriaal voor personeel van Scheepvaart en Maritieme Zaken Regio Scheldemond (loodsen, verkeersdienst-ambtenaren), in hoofdzaak kaarten; c. verlening van diensten aan derden, waaronder Rijkswaterstaat: lodingen (Veerse Meer, Oosterschelde), adviezen (samenstellen lichtenlijnen, havenvuren e.d. voor havenschappen en gemeenten), enz.