Archief van de familie Hemelrijk 1878-2018

Bereik en inhoud Jacob (Jaap) Hemelrijk sr. (1888-1973) was een classicus en raadslid voor de Sociaal Democratische Arbeiderspartij in Bergen. Hij studeerde klassieke letteren en was van 1926 tot 1940 rector van het Murmellius Gymnasium in Alkmaar. Hij werd in 1940 door de Duitse bezetter ontslagen vanwege zijn Joodse afkomst. Ook werd hij door de bezetter ontslagen uit de gemeenteraad van Bergen. Na zijn ontslag was hij van 1941 tot 1942 docent klassieke talen aan het Joods Lyceum in Amsterdam. Naarmate de situatie gevaarlijker werd, dook hij onder op verschillende adressen. Uiteindelijk werd hij in 1944 gevangen genomen in Putten. Hij werd naar verschillende concentratiekampen gedeporteerd, maar overleefde de oorlog doordat in een van de kampen zijn identiteit werd vervalst. In de administratie werd zijn kaart met Joodse identiteit vervangen voor een kaart waarop niet stond dat hij Joods was. De bezetter dacht dat hij een politiek gevangene was en dat vergrootte zijn overlevingskansen. Hij overleefde de oorlog en over zijn ervaringen in de concentratiekampen schreef hij een boek: 'Er is een weg naar vrijheid'. Na de oorlog, in 1945, werd hij weer aangesteld als rector van het Murmellius, waar hij direct na de zomervakantie zijn functie weer oppakte. Hij werd ook weer aangesteld in de gemeenteraad van Bergen, waar hij tot 1962 raadslid was voor de Partij van de Arbeid. Gedurende zijn leven schreef Jacob Hemelrijk sr. veel boeken. Hij vertaalde onder andere diverse Latijnse werken en toneelstukken, waaronder het werk van Plautus. Voor dit werk won hij de Martinus Nijhoff Prijs in 1966. Ook schreef hij veel gedichten en verhalen, die vooral waren bedoeld voor de huiselijke kring. Jacob Hemelrijk sr. trouwde in 1916 met Dirkje (Dit) Arina de Jong (1887-1986). Dirkje de Jong ging naar de kweekschool en werd daarna onderwijzer op de openbare school in Winterswijk. Dirkje was niet Joods en overleefde zo de oorlog. Tijdens de oorlog schreef ze veel brieven naar haar kinderen en naar haar man die veelal ook bewaard zijn in het archief. In het archief zijn ook veel andere persoonlijke documenten van Dirkje de Jong bewaard gebleven, zoals foto's en brieven aan haar ouders, vrienden en kinderen. Samen kregen Dirkje de Jong en Jaap Hemelrijk sr. vier kinderen: Leo, Jan, Dineke en Jaap. Ook van Jan Hemelrijk zijn enkele stukken bewaard gebleven die zijn te vinden in de rubriek 'Jan Hemelrijk'. Het eigenlijke archief van Jan Hemelrijk bevindt zich in het Verzetsmuseum Amsterdam. Jaap Hemelrijk jr. ( 1925-2018) trouwde met Stien Kortlang. Tijdens de oorlog zat hij als leerling op het Murmelius Gymnasium in Alkmaar. Hij was erbij toen zijn vader werd gearresteerd. In het archief zitten veel brieven van Jaap Hemelrijk jr. die hij schreef aan zijn ouders, vrienden en familie. Na de oorlog en na het overlijden van zijn vader Jacob Hemelrijk sr. verzamelde hij de persoonlijke documenten van zijn vader en gaf hij ongepubliceerd werk van zijn vader uit. Jaap Hemelrijk jr. studeerde Klassieke Talen en werd in 1966 hoogleraar klassieke archeologie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Allard Pierson museum.