Firma weduwe J.R. van Rossum te Utrecht

De geschiedenis van de firma Wed. J.R. van Rossum In 1797 begon Gerhardus Banning "Agter het Stadhuis" een katholieke boekhandel met antiquariaat en uitgeverij. Vanaf 1805 werd hij bijgestaan door zijn echtgenote Barbara van Rossum. Hij overleed op 26 augustus 1829 en zijn weduwe zette de zaak voort met hulp van haar neef Johannes Richardus van Rossum, die in 1824 als bediende in de winkel aangenomen was. Op 25 maart 1830 deed Barbara Banning-van Rossum de zaak geheel aan haar neef over. Met hem begon de dynastie van de Van-Rossums-van de firma. Zie voor een genealogisch overzicht: bijlage 1 Johannes Richardus van Rossum overlijdt op 8 maart 1856 en zijn vrouw, Maria Theodora Wennekendonk, gaat door onder firmanaam Wed. J.R. van Rossum. Deze firma zal tot 1970-nog steeds "achter het stadhuis", maar in de loop der jaren behoorlijk uitgebreid-actief blijven als uitgever van en handelaar in boeken, religieuze artikelen en kerkmuziek. Zie voor een overzicht van de groei van het grondoppervlak van het bedrijf: bijlage 2. In 1858 wordt "de Weduwe" uitgever van de wekelijks verschijnende officiële kerklijst van de stad Utrecht, met alle informatie die belangrijk is voor een praktiserend katholiek. Zie inv.nr. 312. Daarmee wordt de firma Weduwe J.R. van Rossum in feite door de clerus erkend als dè katholieke firma van de stad. Later zal de kerklijst-op verschillende manieren uitgebracht-meer parochies tot mededelingenblad gaan dienen dan er binnen de Utrechtse gemeentegrenzen aanwezig zijn, en met "Sint Maarten" zal zelfs een poging gedaan worden om tot een landelijk bereik te komen. Zie inv.nr. 222. Maria Theodora van Rossum-Wennekendonk overlijdt op 11 april 1884. Haar zoon Theodorus Gerardus Johannes (1836-1908) heeft haar dan, na haar enige jaren geassisteerd te hebben, reeds als bedrijfsleider opgevolgd. H.J.A.M. Schaepman schrijft in die tijd over de firma: "Deze boekhandel beheerscht onze Utrechtsche geestelijkheid en ik zeg U ronduit, dat Monseigneur" (A.I. Schaepman, aartsbisschop van Utrecht) "en meer grote hanzen er nogal op gesteld zijn." Zie inv.nr. 335. Th.G.J. heeft in 1883 de afdeling kerkmuziek opgericht; en in 1886 neemt hij het kerkmuziekfonds van de firma Bührmann en Roothaan over. Zie inv.nr. 234 Th.G.J. van Rossum wordt in 1892 opgevolgd door zijn zoons Johannes Franciscus Theodorus (1866-1948) en Franciscus Theodorus Antonius (1868-1955). Aanvankelijk leiden zij de zaak samen, maar vanaf 1928 is de leiding ook op papier volledig in handen van J.F.Th. Zie inv.nr. 15. , een krachtige persoonlijkheid met een grote baard die als de belichaming van de firma wordt gezien en die bekend raakt als "de Weduwe met de baard". Hij is in 1924 een der oprichters van de R.K. Nederlandsche Boekhandelaren- en uitgeversvereeniging "St. Jan". In "Het Nieuwsblad voor den Boekhandel" wordt hij, december 1945, naar aanleiding van zijn tachtigste verjaardag als volgt in een artikel vermeld: "(Hij) behoorde tot degenen die de R.K. Ned. Uitgevers- en Boekhandelarenvereeniging "St. Jan" oprichtten. Vele jaren sierde zijn waardig voorkomen (lange baard, gewelfd voorhoofd, vriendelijke oogen en breede glimlach) de bestuurstafel. Thans is hij, terecht, eerelid dier vereeniging. Maria Theodora van Rossum-Johannes Franciscus Theodorus Wennekendonk. Uit inv.nr. 333. van Rossum. Uit inv.nr. 333. Afdeling religieuze kunst, 1958. Foto W.K.M. Berentzen. Uit inv.nr. 72. Op 5 januari a.s. zullen velen dezen zeer sympathieken en bekwamen vakgenoot, Nestor der Nederlandsche uitgevers en boekhandelaren, hun gelukwensch zenden." Zie inv.nr. 311. Twee van zijn zoons, Petrus Marcus Antonius (1903-1987) en Wilhelmus Joannes Caspar (geb. 1909), zetten het bedrijf voort. Zij zijn, evenals hun vader, eerst medewerker in de zaak geweest en vanaf 1935 waren zij medefirmant. P.M.A. concentreert zich sterk op de afdeling "religieuze artikelen". Hij breidt deze oude roomse beeldenwinkel uit met een toonzaal met "een goede collectie verantwoorde moderne religieuze kunst uit binnen- en buitenland", al blijven ook de klanten die wat "eenvoudigers" willen, bediend worden. Hij geeft opdrachten aan kunstenaars en zorgt ervoor dat hun ontwerpen, die hij zelf selecteert, door ambachtslieden vermenigvuldigd worden; deze kopieën worden dan in de handel gebracht. Van detailhandel in religieuze artikelen wordt "de Weduwe" dan bovendien groothandel in religieuze kunst. W.J.C. is in eerste instantie de boekhandelaar, die als zijn wezenlijke taak beschouwt: "behulpzaam intermediair zijn, zorgen dat de juiste persoon het juiste, het voor hem onmisbare boek in handen krijgt". Rossum, W.J.C. van, Roeping en verantwoordelijkheid van een katholiek boekverkoper. In: Roes, J.H. (red.) Cahier 8 van de MemoReeks, Herinneringen aan personen en gebeurtenissen uit het katholiek leven, Nijmegen. 1979. Van 1946 tot 1957 is hij penningmeester van "Sint Jan". In 1964 wordt Johannes Richardus (1933-1985), zoon van P.M.A., firmant. Evenals zijn vader en zijn oom was hij eerst werknemer in de zaak. In 1970 treedt hij uit de vennootschap. Hij is dan de laatste nieuwe vennoot geweest. In 1977 vindt de opheffing van de firma plaats, door de sinds 1972 enige vennoot, W.J.C. van Rossum. Maar dan is de firma in feite al zeven jaar lang minder een bedrijf dan een "holding company", die de huur int van de huurders van de panden en van het bedrijf. Zie inv.nr. 32. Want in 1969 doet W.J.C. de muziek-afdeling over aan Herman Zengerink, medewerker sinds 1944. Zie inv.nr. 22. En met ingang van 1971 wordt "de Weduwe" overgenomen door de N.V. Standaard Boekhandel. In een contract wordt bepaald dat de laatste religieuze artikelen nog drie jaar vanuit de panden rond de hoek Oudkerkhof/Korte Minrebroederstraat verhandeld kunnen worden. Zie inv.nr. 28. W.J.C., de laatste vennoot van de firma, is van 1971 tot 1976 tevens adviseur van de Standaard-vestiging in die panden waar vanouds "de Weduwe" gevestigd was. Een vestiging die tot 1975 "Van Rossum-Standaard" heet. Tot Standaard in 1975 wordt overgenomen door Bruna; dan wordt de naam opnieuw (maar nu zonder te worden voorzien van het dan bijna honderdvijftigjarige "Wed. J.R."): "Van Rossum". Deze naam blijft bestaan, totdat ook Bruna de panden "achter het stadhuis" in 1987 verlaat. In 1987 verkoopt W.J.C. de panden, die dan niets meer met de Van Rossums te maken hebben; nu is er een tapijtenzaak gevestigd. F.Th.A., W.J.C., J.F.Th. en P.M.A. van Rossum, 1939. Foto M.A.J. van Bemmel. Inv.nr. 42. Exterieur, 1985. Foto eigendom W.J.C. van Rossum