Boxmeer, oorlogsmonument

Het 'Joods monument' in Boxmeer is opgericht ter herinnering aan negentien joodse medeburgers die tijdens Tweede Wereldoorlog zijn gedeporteerd en omgebracht en ter herinnering aan de 27 slachtoffers van oorlogsgeweld of of nazi-terreur 1940-1945, negen slachtoffers die gevallen zijn voor het vaderland 1940-1945 en de vier Boxmerenaren die vielen in Nederlands-Indië 1945-1950 of in Nederlands Nieuw-Guinea 1950-1962. De namen van de 66 slachtoffers luiden: Henny Ankersmit; Leo Ankersmit; Tinus Ankersmit; Truus Arts; Riek Arts- van Tilborg; Bert van de Berg; Wim de Best; Rolf Blankenstein ; Rie Bloem; Wim Claassen; Betsy Cohen ; Hein Essers; Martien Ewals; Moritz Frank ; Selma Frank-Oster ; Aron Franken ; Horst Franken ; Marietje van Gemert; Willy van Gemert; Samuël Gottlieb ; Karolien Gottlieb-Marx ; Juus Gottlieb ; Max Gottlieb ; Teun Groenevelt; Josje Groenewoud; Hub Hendriks; Cor van Hooft; Jacob Jacob; Saar Jacob ; Albert Jacob ; Bela Jacob-Franken ; Juul Jacob; Ans Jacob-Bouwmans; Jan Jansen; Frans van Kaauwen; Karl Kranz; Herman Kroezen; Ben Lion; Mau Lion ; Trees Lion ; Joseph Levi Lion ; Joseph Silo Lion; Jülchen Lion-Löwenberg; Ernst Lion; Roos Lion e/v vd Woude; Mathieu Muller; Toon Nabbe; Marinus Oostlander; Raphaël Oster ; Roos Oster-Windmüller ; Paul Oster ; Toon Peters; Hennie van Raaij; Frans Rosmalen; Hub Schaminéé; Jan Schaminée; Hub Schaminéé; Martien Schaminée; Ben Smeets; Zuster Maria Thijssen; Jan Verberkt; Piet Verdijk Sr.; Piet Verdijk Jr.; Pierre Verheijen; Paul Verkade; Nol Versleijen; Sem Vosters; Albert de Wijze; Saar de Wijze-Lion; Zus de Wijze; Frits de Wijze; Louis de Wijze; Lea de Wijze-Groenewoudt; Elly de Wijze e/v van Beek; Kitty de Wijze; Joke de Wijze; Tiny de Wijze; Tina de Wijze e/v Zendijk; Simon de Wijze; Saar de Wijze-Goslinski; Jaap de Wijze; Saar de Wijze-Katan; Piet Zeegers. Vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog telde de joodse gemeenschap van Boxmeer slechts negentien leden. In 1940 werden zij gedwongen zich te melden op het gemeentehuis, waar ze geregisteerd werden door de plaatselijke politie. Op 28 augustus 1942 werd een eerste groep joden gedeporteerd door de bezetter. Ze werden per trein overgebracht naar 's-Hertogenbosch, van waaruit ze via Kamp Westerbork naar Auschwitz werden gedeporteerd. Daar werden zij zes dagen later om het leven gebracht. De tweede groep joden uit Boxmeer werd op 9 april 1943 op transport gesteld naar Kamp Vught. De meesten van hen werden gedeporteerd naar Sobibor. Geen van de Boxmeerse joden heeft de bezettingsjaren overleefd. Zo was de joodse gemeenschap van Boxmeer verdwenen. De synagoge werd in 1944 gesloopt. Oprichting In 1990 ontdekte de Boxmeerse Gerrit Arts dat de hekken bij de oprit van zijn vleesgrossierder wellicht afkomstig zouden kunnen zijn van de voormalige synagoge. Holocaustoverlevende Louis de Wijze, die de synagoge nog kende uit zijn jeugd, bevestigde dit vermoeden. Hoewel men het er direct over eens was dat er iets met de hekken moest gebeuren, duurde het nog vier jaar eer dit gebeurde. De hekken werden tijdelijk opgeslagen op de gemeentewerf. Begin 1994 werd de Stichting Joods Monument Boxmeer opgericht door Jan Korte, Vincent Freriks, Theo Seijs, Frans Baijens, Servi Bongaerts, Dien Cornelissen, Wout van Kuilenburg, Gerrit Arts, Louis de Wijze en Jan Oostlander. De groep wilde vijftig jaar na de bevrijding een monument oprichten dat de joodse slachtoffers zou herdenken. In het najaar van 1994 werden diverse acties gehouden onder de bevolking en het bedrijfsleven om gelden bijeen te brengen. De gemeente Boxmeer stelde de grond waar de synagoge zich had bevonden beschikbaar voor de bouw van het gedenkteken. Onthulling Het monument is onthuld op 4 mei 1995 door burgemeester Odi P.M. Bouwmans. In een toespraak onderstreepte deze het belang van het gedenkteken: 'De tekst op het monument luidt "1940-1945 nooit vergeten". Woorden met een zware, te zware lading als we terugdenken aan die oorlog. Het is een dringende oproep aan ons allen om iedere dag opnieuw de grote waarde van de herwonnen vrijheid te waarderen en te bewaken. Overal waar we kunnen, maar zeker in de eigen omgeving.' Na de onthulling van het monument werd door Joop S. de Graaf namens de joodse gemeenschap Noordoost Brabant de herdenkingsgebeden Jizkor en Kaddisj gezegd. De vele aanwezigen legden vervolgens naar joods gebruik allen een steentje op de rand van het monument.