Akta gminy Krasnystaw

Gmina wiejska jako najniższa jednostka administracyjna w Królestwie Polskim stanowiła samorząd terytorialny obejmujący wszystkich jej mieszkańców. Ustrój gmin wiejskich i urząd wójta opierał się na postanowieniach dekretu Księstwa Warszawskiego z dn. 23 lutego 1809 r. "O organizacji gmin miejskich i wiejskich". Na czele gminy stał wójt, który w każdej gromadzie wyznaczał swoich zastępców, czyli sołtysów. Do obowiązków wójta należał m.in. nadzór nad wykonaniem zarządzeń państwowych, administrowanie majątkiem gminy, dbałość o utrzymanie porządku i bezpieczeństwa. Postanowienia namiestnika Królestwa Polskiego z dn. 3 lutego 1816 r. i z dn. 30 maja 1818 r. zatwierdziły dotychczasową organizację gmin i szczegółowo określiły kompetencje wójta. Ukaz carski z dn. 2 marca 1864 r. wprowadził nowy ustrój gminy wiejskiej. Odtąd organami administracji państwowej były: zebrania gminne, wójt gminy, sołtysi i sąd z ławnikami. Poza tym gminy mogły mieć osobnych pisarzy, poborców podatkowych, inspektorów szkół i szpitali, gajowych i in. urzędników. W latach 1915-1918 ukształtowała się niemal ostatecznie wewnętrzna organizacja samorządu gminnego. Art. 2 Dekretu z dn. 27 listopada 1918 r. zniósł istniejący dotychczas urząd pełnomocnika gminnego, ustanawiając jednocześnie nowy organ radę gminy. Po uwzględnieniu zmian wprowadzonych przez Dekret w skład organizacji gminy weszły: zgromadzenie gminne, rada gminy, wójt i inni urzędnicy, sołtysi. W dniu 23 marca 1933 r. weszła w życie pierwsza ustawa jednolita dla gmin całego kraju "O częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego" obowiązująca na wszystkich terenach byłych zaborów z wyjątkiem Śląska. Zgodnie z cytowaną ustawą organem ustawodawczym i kontrolnym gminy była rada gminy, organem wykonawczym i zarządzającym był zarząd gminny. Na czele zarządu stał wójt i jego zastępca podwójci. W roku 1939 na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora z dn. 28 listopada 1939 r. "O zarządzie gmin polskich" gminy zostały podporządkowane władzom okupacyjnym. Wszelka władza gminy została przelana na burmistrza, a w gminach wiejskich na wójta, którego powoływał starosta (Kreishauptmann). Starosta mógł uchylić każde zarządzenie wójta, jak również wydać własne, obowiązujące gminę. Po wyzwoleniu powołano na mocy ustawy z 11 września 1944 r. gminne rady narodowe pełniące rolę władzy ustawodawczej. Ustawa z dn. 20 marca 1950 r. "O terenowych organach jednolitej władzy państwowej" zniosła zarządy gmin. Rady stały się terenowymi organami władzy państwowej w gminach, miastach, powiatach i województwach. Organem wykonawczym rad narodowych i zarządzającym było prezydium. W 1954 r. gminne rady narodowe zostały zlikwidowane, a w ich miejsce powołano gromadzkie rady narodowe. Gmina Krasnystaw należała do powiatu krasnostawskiego. Na nią składały się następujące miejscowości: Białka, Jaślików, Latyczów, Małochwiej, Namule, Niemienice, Romanów, Rońsko, Tuligłowy, Widmówka, Zażółkiew. [na podstawie wstępu do inwentarza] Akta ogólno-organizacyjne: zarządzenia, okólniki, korespondencja, akta tajne, kronika, zaświadczenia, dane o gminie, rożne 1927-1949 15 j.a.; Personalne 1923-1951 11 j.a.; Protokóły posiedzeń i uchwały rady gminnej i Prezydium Gminnej Rady Narodowej 1907-1950 20 j.a.; Sprawozdania z działalności 1945-1950 6 j.a.; Kontrole: protokóły, sprawozdania 1910-1949 3 j.a.; Protokóły sesji sołtysów 1932-1950 5 j.a.; Protokóły komisji 1927-1949 3 j.a.; Wybory 1930-1939 14 j.a.; Majątek gminy: polisy ubezpieczeniowe, dane statystyczne, spisy nieruchomości 1937-1949 7 j.a.; Statystyka 1932-1933 2 j.a.; Sprawy finansowe: budżety, korespondencja, sprawozdania rachunkowe, podatki, szarwarki, danina narodowa 1926-1951 81 j.a.; Sprawy ogólno-gospodarcze 1929-1950 5 j.a.; Sprawy drogowe 1928-1949 5 j.a.; Oświata i kultura: szkolnictwo, wykazy dzieci, stypendia, podręczniki, wykaz analfabetów 1921-1950 18 j.a.; Zdrowie publiczne i opieka społeczna: wykazy uchodźców i wysiedleńców, podopiecznych repatriantów 1933-1951 12 j.a.; Rolnictwo: statystyka dot. rolnictwa, weterynaria i hodowla, łowiectwo, kontyngenty, korespondencja, księga osób posiadających gospodarstwa rolne, podział majątku 1928-1951 42 j.a.; Handel i przemysł: wykazy, karty rejestracyjne, zarządzenia, korespondencja, komunikaty, kontrola zakładów 1926-1950 10 j.a.; Ewidencja i kontrola ruchu ludności: wykazy urodzonych, zaślubionych, zmarłych, metryki śmierci z obozów niemieckich, wykazy Żydów według wieku i zawodu, korespondencja w sprawie Polaków wysiedlonych z terenów przyłączonych do Rzeszy, USC 1921-1951 29 j.a.; Bezpieczeństwo publiczne: poszukiwania, porządek publiczny, sprawy wojskowe, kary administracyjne, rejestr wyroków sądowych, sprawy sądowe, wykaz osób narodowości polskiej pomordowanych przez Niemców 1922-1950 27 j.a.; Budownictwo: zezwolenia na budowę 1928-1936 3 j.a.; Inne: zwierzęta pociągowe, aprowizacja, straż pożarna, skargi i zażalenia, akcje społeczne, protokóły zebrań kół PZPR 1940-1951 8 j.a.