Sąd Specjalny w Toruniu

Sąd Specjalny /Sondergericht/ Toruń działał w okresie od 16 I 1942 do 31 XII 1943 r. Swą kompetencją obejmował okręgi Sadów Obwodowych /Amtsgericht/ Chełmno, Chełmża, Golub, Kowalewo, Lipno, Rypin, Toruń i Wąbrzeźno. Sądy Specjalne utworzone na podstawie rozporządzenia z 21 III 1933 r. miały wyrokować początkowo tylko w sprawach o przestępstwa antypaństwowe. W okresie 1939-1944 rozszerzono zakres ich kompetencji. Szczegółowo zostały one sprecyzowane rozporządzeniem z 21 II 1940 r. Zgodnie z tym rozporządzeniem hitlerowskie sądy specjalne orzekały w sprawach przestępstw i wykroczeń przeciwko ustawie o zdradzieckim atakowaniu państwa i partii, o ochronie munduru partyjnego, ustawie o szkodnikach społecznych, sprawy dotyczące przestępstw dokonywanych z bronią w ręku oraz przeciw ustawie regulującej życie gospodarcze podczas wojny. Decyzja jaka sprawa karna miała być do rozpatrywania przez Sondergericht należała do prokuratora. Stąd i inne przestępstwa i wykroczenia mogły wchodzić w zakres kompetencji sądu specjalnego. Na czele sądu specjalnego stał przewodniczący. Członków Sądu Specjalnego w Toruniu powoływał prezydent Wyższego Sądu Krajowego w Gdańsku /Oberlandgericht/. Akta usystematyzowano wg. sygnatur sądowych: 4 Sg Kls (1942), sygn. 1-101; 4 Sg KMs (1942), sygn. 102-103; 4 Sg Kls (1943), sygn. 104-145. Zespół zawiera tylko akta spraw karnych. Pod względem treści dotyczą następujących spraw: - wykroczenia przeciw wojennym zarządzeniom gospodarczym, - wroga propaganda, - słuchanie zagranicznego radia, - bezprawne noszenie niemieckich oznak, - dezercje, posiadanie bezprawne broni, - sabotaż, - kontakty z jeńcami, - nie noszenie przez Żyda oznaki żydowskiej, - kradzież, paserstwo, oszustwo, gwałt, sprzeniewieżenie, odgrażanie się, podpalanie, potajemny ubój, pobicie, zranienie, zabójstwo.