Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa w Częstochowie

Zarząd Miejski w Częstochowie, w tym: Wydział Planowania i Kontroli z lat 1945-1950, sygn. 1-40, w tym: plany i kredyty inwestycyjne, sprawy komunikacji miejskiej, rzeźni i elektrowni, sprawy służby zdrowia, sprawozdania z kontroli; Wydział Organizacyjny z lat 1945-1950, sygn. 41-134, w tym: zarządzenia i komunikaty Zarządu Miejskiego oraz prezydenta, statut organizacyjny, okólniki władz nadrzędnych, protokoły narad i konferencji, sprawy utworzenia Sądu Okręgowego oraz Szkoły Inżynierskiej w Częstochowie; Wydział Finansowy z lat 1945-1950, sygn. 135-195, w tym: dotacje Zarządu Miejskiego dla instytucji kulturalno - oświatowych, sprawy podatkowe, budżety i sprawozdania z ich wykonania; Wydział Społeczno - Polityczny z lat 1945-1950, sygn. 196-299, w tym: podania o wydanie przepustek, korespondencja w sprawach porządkowych, sprawozdania sytuacyjne, prezydenta, akta dotyczące powstania organizacji społeczno - politycznych w Częstochowie; Wydział Administracyjny z lat 1945-1950, sygn. 300-312, w tym: sprawy obywatelskie, sprawy przydziału mieszkań i lokali dla instytucji; Wydział Wojskowy z lat 1946-1948, sygn. 313-314, w tym: zarządzenia w sprawach Powszechnej Organizacji "Służba Polsce"; Wydział Przemysłu i Handlu z lat 1945-1950, sygn. 315-360, w tym: zarządzenia, sprawy upaństwowienia przedsiębiorstw, korespondencja w sprawach ustalenia praw własności firm, organizacja przemysłu, rzemiosła i handlu w mieście, sprawy przydziału żywności; Wydział Zdrowia z lat 1945-1947, sygn. 361-366, w tym: sprawy sanitarne szpitali i aptek miejskich, korespondencja w sprawach personalnych i organizacyjnych; Wydział Opieki Społecznej z lat 1945-1950, sygn. 367-385, 494-496, w tym: dotacje Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego, podania o pomoc materialną dla rodzin poległych żołnierzy, akta personalne wychowanków zakładów opiekuńczych, wykazy dzieci; Wydział Oświaty i Kultury z lat 1945-1950, sygn. 386-409, 497, w tym: notatki na temat stanu szkół, sprawy budowy i remontu szkół, przedszkoli, walka z analfabetyzmem, sprawy Teatru Miejskiego, sprawozdania placówek kulturalno - oświatowych; Wydział Techniczny z lat 1945-1948, sygn. 410-425, 498, w tym: sprawy przydziału materiałów budowlanych, remonty budynków Zarządu Miejskiego, regulacja rzek Stradomki i Konopki, rejestr szkód wojennych; Wydział Majątku i Przedsiębiorstw z lat 1945-1950, sygn. 426-441, w tym: sprawy nieruchomości miejskich, likwidacja Wydziału Majątków Miejskich; Zarząd Nieruchomości Opuszczonych i Porzuconych z lat 1945-1949, sygn. 442-450, w tym: wykazy nieruchomości poniemieckich i opuszczonych, zarządzenia, sprawozdania z działalności, sprawy nieruchomości; Samodzielny Oddział Personalny z lat 1945-1948, sygn. 451-1458, w tym: sprawy wynagrodzeń pracowników, skorowidz pracowników, listy osób zwolnionych, układy zbiorowe pracy; Biuro pomiarów z lat 1945-1950, sygn. 459-464, w tym: organizacja, plany pracy, sprawozdania, powołanie mierniczych miejskich; Urząd Stanu Cywilnego z lat 1945-1948, sygn. 465-466, w tym: sprawy zawierania małżeństw; Zakład Oczyszczania Miasta z lat 1947-1950, sygn. 467-468, w tym: budżet Zakładu. Miejska Rada Narodowa w Częstochowie z lat 1945-1950, sygn. 469-493, w tym: księgi protokołów posiedzeń, uchwały Prezydium, sprawozdania z działalności, protokoły posiedzeń komisji Miejskiej Rady Narodowej. Akta osobowe pracowników Podstawą prawną do powołania władz miejskich stanowił dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23.11.1944 r o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. RP, nr 14 z 1944 r., poz. 74), zgodnie z którym organem uchwałodawczym była miejska rada narodowa, a wykonawczym - zarząd miejski. W miastach wydzielonych zarząd miejski składał się z prezydenta, wiceprezydentów i 3 - 6 członków zarządu. Prezydenci miasta pełnili zarazem funkcję starostów grodzkich i w tym zakresie służbowo podlegali wojewodzie. Organizacja administarcji terenowej w latach 1945-1948 opierała się na strukturze z okresu międzywojennego z niewielkimi modyfikacjami. Dopiero w 1948 r. Ministerstwo Administracji Publicznej opracowało statuty organizacyjne biur zarządów miejskich dla różnych typów miast. (Dz.U. Min. Adm. Publ., nr 24 z 1948 r., poz. 214). Statut taki przewidywał następującą organizację biur zarządu miejskiego dla miasta wydzielonego liczącego powyżej 100 tyś. Mieszkańców - Wydziały: Planowania i Kontroli, Organizacyjny, Finansów, Administracyjny, Przemysłu, Handlu i Aprowizacji, Zdrowia, Opieki Społecznej, Oświaty i Kultury, Techniczny, Majątku i Przedsiębiorstw: samodzielne jednostki organizacyjne: Samodzielny Oddział Wojskowy, Biuro Pomiarów, Urząd Stanu Cywilnego. Poszczególne wydziały dzieliły się na oddziały,a te w miarę potrzeby na referaty. Wyżej wymieniony statut biura zarządu miejskiego pełnił rolę wytycznych, na podstawie których poszczególne Zarządu opracowywały własne normatywy. Zarząd Miejski w Częstochowie otrzymał takie wytyczne w 1948 r. z Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego, na podstawie którego opracowano własny statut obwiązujący w latach 1949-1950. W roku 1949 Ministerstwo Administracji Publicznej wprowadziło pewne zmiany do struktury organizacyjnej zarządów miejskich, tworząc nowe wydziały i oddziały. Utworzono wtedy Wydział Społeczno-Polityczny, a ponadto wydzielono z Wydziału Organizacyjnego Samodzielny Oddział Personalny. Zarząd Miejski oprócz kierowania administracją miał również za zadania obsługę biura Miejskiej Rady Narodowej. Do zadań biura należało także: opracowywanie projektów budżetu, poszczególnych wniosków w sprawach finansowych i gospodarczych, wniosków i opinii w sprawie dotacji z Samorządowego Funduszu Wyrównawczego. Miejska Rada Narodowa w Częstochowie i jej organy powołane zostały na podstawie ustawy z dnia 11.IX.1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych. Rady Narodowe były wybieralnymi, samorządowymi organami uchwałodawczymi. Zostały zorganizowane na zasadzier hierarchicznego podporządkowania. Do kompetencji rad należały, w zakresie ich właściwości terytorialnych, następujace zadania: planowanie działalności publicznej, a w szczególności ustalenie budżetu oraz planu świadczeń w naturze, kontrola działalności organów wykonawczych (państwowych i samorządowych) z punktu widzenia legalności, celowości i zgodności z zasadniczą linią Krajowej Rady Narodowej, powoływanie samorządowych organów wykonawczych, zawieranie umów w sprawach zaciągania pożyczek, zmiany lub obciążenia majątku nieruchomego. W miastach wydzielonych liczących ponad 100 tyś. mieszkańców, Rady składały się z 56 radnych. Spośród członków Miejskiej Rady Narodowej wybierano Prezydium, które tworzyli: przewodniczący, jego zastępcy oraz 3 członkowie. W Częstochowie Miejska Rada Narodowa ukonstytuowała się zaraz po wyzwoleniu miasta spod okupacji niemieckiej. Pierwsze posiedzenie MRN odbyło się po 20.01.1945 r. w lokalu przy ul. Sobieskiego 50. Na zebraniu tym wybrano Prezydium w składzie: przewodniczący dwóch asesorów i sekretarz oraz dokonano wyboru prezydenta miasta i dwóch wiceprezydentów. W trakcie dyskusji stwierdzono, że powołane prezydium, jak również prezydent i jego zastępcy będą pełnić swoje obowiązki tymczasowo. Na drugim posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej, które odbyło się 3 marca 1945 r. w budynku Starostwa Powiatowego, podjęto decyzję o powołaniu komisji stałych, odpowiadających poszczególnym Wydziałom Zarządu Miejskiego. Miały one na celu usprawnienie pracy tych wydziałów i równocześnie kontrolę nad ich działalnością. Przewodniczącymi poszczególnych komisji zostali członkowie Rady. Radni miejscy w myśl ustawy o radach narodowych byli reprezentantami wszystkich najważniejszych organizacji politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych oraz duchowieństwa. Na I posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej powołano następujące Komisje: Mieszkaniową, Budżetowo-Podatkową, Aprowizacyjną, Przemysłową, Opieki Społecznej, Odszkodowań Wojennych, Propagandową. Na III posiedzeniu powołano nowe komisje, natomiast uprzednio istniejące zostały zlikwidowane. Powstały następujące Komisje: Mieszkaniowa, Handlowa, Przemysłowa, Odszkodowań Wojennych, Szkolnictwa Powszechnego, Szkolnictwa Średniego, Walki z Lichwą, Aprowizacji, Opieki Społecznej. Oprócz komisji stałych Miejska Rada Narodowa miała prawo powoływać komisje nadzwyczajne, jak na przykład Komisję Cennikową, Miejską Komisję Oświatową, itp., które były potrzebne do celów doraźnych i po wykonaniu zadania były rozwiązywane. Wyżej omówiona struktura władzy i administracji terenowej funkcjonowała do kwietnia 1950 roku, tj. do chwili wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, która dokonała gruntownej zmiany w dotychczasowej organizacji administracji terenowej.