Gaten in de stad, Zentralstelle

De gebouwen en huizen in Amsterdam kwamen relatief ongeschonden door de oorlog, in tegenstelling tot enkele andere Nederlandse steden. De Jodenvervolging sloeg wel onherstelbare gaten in de stad. In 2020, het jaar waarin werd stilgestaan bij 75 jaar vrijheid in Nederland, gaven het Amsterdams 4 en 5 comité en het Joods Cultureel Kwartier de opdracht aan fotograaf Jeroen Hofman om deze gaten met een fotoserie zichtbaar te maken. Hofman maakte lege foto’s van plekken in Amsterdam die van belang zijn geweest in deze zwarte geschiedenis van de stad. Op de lege plek aan het Adama van Scheltemaplein stond de voormalige Christelijke HBS waar vanaf juni 1942 de ‘Zentralstelle für Jüdische Auswanderung’ was gevestigd. Vanuit de ‘Zentralstelle’ werd de deportatie van alle Joden in Nederland geregeld. Via de Zentralstelle zijn tot oktober 1942 18.000 Joodse Amsterdammers gedeporteerd. Na de sluiting van de Hollandsche Schouwburg in november 1943 werd het gebouw weer ingezet als verzamelplaats. Op zondag 26 november 1944, toen de Zentralstelle was verhuisd naar Velp, werd het gebouw vernietigd bij een Brits bombardement, dat vooral bedoeld was voor het gebouw aan de overkant van de straat, het hoofdkwartier van de 'Sicherheitspolizei & Sicherheitsdienst' in de school aan de Gerrit van der Veenstraat. Er vielen naar schatting zestig doden, onder wie een aantal onderduikers en vier SD’ers.