Valse Duitse dienststempel afkomstig uit de nalatenschap van Herman Jan Rijks (Renkum, 2 januari 190...

Valse Duitse dienststempel afkomstig uit de nalatenschap van Herman Jan Rijks (Renkum, 2 januari 1900 - 1 maart 1969). Verzetsdeelnemer. -Rondvormige zwarte rubberen valse Duitse dienststempel, opgeplakt op een vierkant stukje triplex. In het midden van de stempel staat een afbeelding van de Reichsadler, en rondom langs de rand de tekst: ‘Der Beauftragte für den Vierjahresplan. Der Generalbevollmächtigte Sonderfragen der Chemischen Erzeugung’ [betreft waarschijnlijk Carl krauch]. Scheikundig ingenieur Herman Jan Rijks was sinds 1930 werkzaam bij het in Amsterdam-Noord gevestigde Laboratorium van de Bataafsche Petroleum Maatschappij Amsterdam (LBPMA), waar hij deel uitmaakte van de directie. Tijdens de oorlogsjaren kwam het onderzoeksprogramma onder toezicht van een bewindvoerder steeds meer in dienst te staan van militaire toepassingen. Ondertussen pleegden de directie en medewerkers actief verzet. Zo werden in het laboratorium (zelfgebouwde)radio’s verborgen waarmee berichten werden ontvangen van de Nederlandse regering in Londen. Vanuit Londen werd informatie doorgespeeld over materialen en technologieën die belangrijk waren voor de Duitse oorlogsvoering, waaronder de ontwikkeling van V1/V2-raketten. Het laboratorium had de opdracht om telkens nieuwe ‘ontdekkingen’ te doen, waar dan ‘toevallig’ dezelfde schaarse materialen voor nodig waren als bij de ontwikkelingen van de Duitse raketten. Zo werd geprobeerd de ontwikkeling van de raketten te frustreren. Ook werden er regelmatig deskundigen in dienst genomen, waaronder Joodse, die ‘onmisbaar’ waren voor het onderzoek om deze voor deportatie te behoeden. Voor het verkrijgen van materialen en het in dienst nemen van mensen werd regelmatig overleg gevoerd met hoge Duitse functionarissen. Bij een gelegenheid werd H.J. Rijks alleen gelaten toen zijn gastheren zich voor overleg terugtrokken. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om van een stempel die op een bureau lag een goede afdruk te maken. Het betreft een stempel van Der Beauftragte für den Vierjahresplan. Der Generalbevollmächtigte Sonderfragen der Chemischen Erzeugung. Op basis van de afdruk werd een valse stempel gemaakt, die gebruikt werd voor valse/vervalste ausweizen en bescheinigungen. Van het bestaan van de stempel wisten behalve H.J. Rijks zelf waarschijnlijk slechts enkele mensen. Voor de stempel werd de codenaam de ‘Koekoek’ gebruikt, verwijzend naar de adelaar die er op stond afgebeeld. Herman Jan Rijks overleefde de oorlog en heeft de stempel nadien altijd bewaard. Zie ook VMA 20041 voor het particuliere archief van H.J. Rijks, 20043 voor herdenkingspenning kinderuitzendingen, en 20044 voor handtekeningstempel van H.J. Rijks.