Straatnaambord van de Euterpestraat, waar het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst gevestigd was.

Straatnaambord van de Euterpestraat, waar het hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst gevestigd was. Een vervloekt straatnaambord Eén van de zeldzaamste objecten in de tentoonstelling Explosiegevaar! De aanslag op het Amsterdams bevolkingsregister [28 maart - november 2018] is een origineel straatnaambord van de Euterpestraat in Amsterdam-Zuid. Daar was tijdens de oorlog in het gebouw van de Meisjes-HBS het hoofdkwartier van de gevreesde Sicherheitsdienst gevestigd. Zo werd ‘Euterpestraat’ een symbool voor de Duitse onderdrukking en groeide uit tot een begrip met een sinistere bijklank. Als iemand naar de Euterpestraat werd afgevoerd, betekende dat meestal niet veel goeds. Op 26 november 1944 legde de Britse luchtmacht met een bombardement het SD-hoofdkwartier in puin. Na de bevrijding had de Euterpestraat al binnen twee weken een nieuwe naam: Gerrit van der Veenstraat, naar de beeldhouwer en verzetsman Gerrit Jan van der Veen (1902-1944). Het straatnaambord in de tentoonstelling stamt uit de nalatenschap van Tom Herbschleb (1925-2010), die als schooljongen om de hoek woonde bij de Euterpestraat en getuige was van het bombardement. Luchtalarm “Op zondag 26 november 1944 rond het middaguur (etenstijd) werden wij opgeschrikt door het luchtalarm en het geluid van een flink aantal vliegtuigen. Moeder reageerde snel: 'vooruit Tom, help mee de ramen open te gooien en dan direct mee de kelder in'. Zo gezegd zo gedaan, dit terwijl het geluid van de vliegtuigen was overgegaan in een hoog gierend geluid dat omlaag duikende vliegtuigen maken plus een fluitend geluid van afgeschoten projecten gevolgd door enorme explosies. Alles trilde om ons heen in de kelder opgewonden gewacht (Ze vallen die hufters van de SD aan!!) tot het geluid van de vliegtuigen wegstierf, en toen, terwijl het alarm nog ging, direct naar buiten, er naartoe. SENSATIE! Hout halen Stofwolken, brand en rook, puin en glas op straat plus een kermende Duitser die op straat lag, nou die liet ik gewoon liggen. Het gebouw was zwaar beschadigd maar op de hoek hing het straatnaambord los, ik kon het zo van de muur plukken, het was helemaal gaaf, geen kras geen deuk, niets, een onweerststaanbare trofee voor een schooljongen. Gauw ermee terug naar huis. Moeder was er niet van gecharmeerd: “Wat moet je nu met dat ….. bord, gooi het weg” maar dat deed ik niet. “Ga liever hout halen, er zal nu genoeg liggen” en dat heb ik ook gedaan. Direct terug, Op straat waren nu wat meer mensen, ik kwam een klasgenoot tegen die van zijn moeder precies dezelfde opdracht had gekregen, snel (want zoiets werd gezien als plunderen) voordat de Duitsers de boel afzetten. SS'er schiet klasgenoot dood Er lag inderdaad genoeg hout en toen we bezig waren er verscheen op de puinhopen een Nederlandse SS'er. Hij zag ons een fractie eerder dan wij hem en hij schoot op ons waarbij mijn klasgenoot dodelijk werd getroffen, ik kon nog net wegkomen. Na de bevrijding heb ik nog aangifte gedaan tegen die SS-er en het werd zelfs een rechtszaak, die echter zwaar teleurstellend afliep. De SS-er verweerde zich door de te zeggen dat hij een waarschuwingsschot in de lucht had willen lossen maar dat het wapen dienst weigerde en toen hij ernaar keek waarom het geweer weigerde, ging het plotseling af en de kogel trof ongelukkigerwijs de jongen die hij had willen afschrikken, zo zei hij. Wat een rotsmoes! Het werd een kwestie van de schooljongen tegen een volwassene en de rechter oordeelde dat het een ongeluk was geweest, iets waarover ik steeds verontwaardigd over ben. Vervloekte unieke trofee Al met al heb ik gemengde gevoelens over dit bord, het is een uniek ding, een trofee voor een schooljongen die een verkeersbord op zijn kamer wil hangen. Aan de andere kant is de naam Euterpestraat veranderd van de muze van het fluitspel en de lyrische poëzie in een herinnering aan het gegil van de mensen die in de vroegere fietsenstelling van de school werd ondervraagd/gemarteld, wat je soms kon horen. Een vervloekte naam met een vervloekt straatnaambord.” * Bij een bombardement was het handig om de ramen te openen, zodat de bij bominslagen vrijkomende drukgolven het glas niet zouden verbrijzelen.