Interview met Johannes Bastelaar, Reis van de razzia

Johannes Bastelaar was zeventien jaar toen hij met zijn twee broers en een zwager werd opgepakt tijdens de razzia. Van onderduiken was eigenlijk geen sprake, al was het alleen al door het verraad van een buurman. In een rijnaak gingen ze naar Wezep, waar ze een paar dagen in een school of kazerne verbleven. Hier heeft Johannes gezien hoe twee jongens gestraft werden omdat ze iets hadden uitgehaald. Wat dat was blijft een raadsel, maar ze werden wel spiernaakt aan een paal gebonden en vermoedelijk zijn ze doodgevroren. Kort daarop werden Johannes en zijn broers en zwager op de trein gezet naar Duitsland. Daar moesten ze loopgraven maken. Om de honger te ontlopen, ging één van de broers regelmatig de boer op om eten te halen. Dat was verboden en daarom is één van de broers in een strafkamp of concentratiekamp terechtgekomen. Daar is hij een paar weken later wegens ziekte ontslagen. Ook zijn andere broer en zwager zijn eerder vrijgekomen. Zij zijn op medische gronden afgekeurd. Inmiddels had Johannes vriendschap gesloten met een leeftijdsgenoot en met een wat oudere man, een bakker, die hij beschrijft als een ‘vader’. Wanneer de broer en zwager weg zijn, wordt dit drietal gezamenlijk tewerkgesteld in Lübeck onder het valse voorwendsel dat het alledrie bakkers zijn. Daar wordt het leven een stuk beter. Er is meer te eten en er staat een geldelijke vergoeding voor de werkzaamheden tegenover. Johannes blijft met deze twee andere mannen dan ook nog een paar weken langer werken na de bevrijding wanneer de Canadezen dat vragen. Nu staat daar overigens wel een goed loon tegenover. Het geld wat is verdiend, moet uiteindelijk bij de Duits-Nederlandse grens worden ingeleverd en ze krijgen daar een bon voor die ze later in kunnen wisselen. Later blijkt dat dat geen loze belofte is. Samen met de bakker en de leeftijdsgenoot reist hij naar Rotterdam. Bij thuiskomst komt Johannes tot de conclusie dat zijn oudere broers en zwager eerder thuis waren dan hij. Een paar weken later moet hij constateren dat het geld wat hij heeft verdiend in Duitsland, is ingepikt door zijn moeder. Hij krijgt daar een zakgeld van. De bakker en de leeftijdsgenoot die zoveel voor hem hebben betekend, heeft hij, ondanks navraag hier en daar, nooit meer teruggezien.